JAK  OSIĄGNĄĆ  ZDROWE  I  PIĘKNE  ZĘBY  NA  DOROSŁE  ŻYCIE.

Osobnicza skłonność do próchnicy zębów u dzieci wynika z uwarunkowań genetycznych i środowiskowych.
Próchnica jest to proces polegający na stopniowym odwapnieniu i rozpadzie tkanek twardych zęba.

W Polsce problem próchnicy zębów dotyczy 95% ludzi dorosłych oraz już u ponad 50% trzyletnich dzieci stwierdza się zaawansowaną chorobę.

Zwyczajowo i najczęściej winą za rozwój próchnicy obarcza się słodycze, ale to nie jedyny powód, choć oczywiście słuszny.

Próchnicę powodują bakterie, a żyje ich w jamie ustnej około 300 gatunków, łączna liczba to około 50 miliardów, ale za rozwój próchnicy odpowiadają jedynie te, które rozkładając cukry, produkują kwasy organiczne i dobrze tolerują kwaśne środowisko.

Na rozwój próchnicy nie mają wpływu czysta woda, tłuszcze oraz białka, dlatego błędem jest podjadanie między posiłkami cukierków, tzw. pożywnych batonów, słodkich owoców, ciastek,  słodzonej herbaty czy kawy – to wystarczy by stworzyć bakteriom doskonałe warunki do ich rozwoju. Uruchomiony proces chorobowy postępuje poprzez kolejne stopnie zaawansowania aż pojawi się ostry ból świadczący o zapaleniu ozębnej i to jest już ostatnia bariera zatrzymująca zakażenie w obrębie zęba, ponieważ następnie rozprzestrzenia się ono na okoliczne tkanki i na cały organizm. Efektem końcowym nieleczonej próchnicy mogą być problemy ze zdrowiem na różnych jego poziomach.

Na stan zębów u dojrzałego człowieka ma wpływ dieta jego matki, bo zęby zaczynają powstawać już w życiu płodowym. Proces ten rozpoczyna się już od 4 tygodnia ciąży, wtedy to kształtują się zawiązki zębów mlecznych i trwa do 20 roku życia, kiedy kończy się rozwój ósemek (tzw. zębów mądrości).

Zęby o prawidłowym kształcie anatomicznym i właściwym składzie chemicznym są bardziej odporne na próchnicę. Prawidłowa budowa zęba zależy od dostarczenia odpowiednich składników pokarmowych podczas tworzenia się tkanek zęba przed jego wyrznięciem. Następuje to już w łonie matki, kiedy kształtują się zawiązki zębów mlecznych oraz po urodzeniu u małego dziecka, kiedy formują się zawiązki zębów stałych.

Za główne przyczyny powstawania choroby uważa się zaniedbania higieniczne, ale również żywieniowe. Wiąże się to z niską świadomością rodziców dotyczącą czynników próchnico twórczych oraz konsekwencji wynikających z wymienionych zaniedbań i następnie z braku podjęcia leczenia. Zastosowanie i wdrożenie profilaktyki na wczesnym poziomie wpłynie korzystnie na stan uzębienia w późniejszym wieku i tym samym na ogólny stan zdrowia.

U dzieci profesjonalna profilaktyka w gabinecie stomatologicznym pozwoli zdiagnozować zmiany we wczesnym stadium rozwoju, co pozwoli odwrócić proces chorobowy, aby uniknąć nieodwracalnych zmian w postaci ubytków próchnicowych, wymagających leczenia inwazyjnego.

Bardzo istotną jest profilaktyka stosowana w domu, tj. systematyczna i dokładna higiena jamy ustnej i co nie mniej istotne pełnowartościowa zróżnicowana dieta, eliminująca produkty próchnico twórcze.

Bakterie płytki nazębnej są zawsze aktywne i powodują fermentację węglowodanów, głównie glukozy, fruktozy, sacharozy oraz przetwarzanie skrobi do kwasów, które w ciągu kilku minut powodują spadek PH poniżej 5, co prowadzi do demineralizacji szkliwa. Zanim PH powróci do wartości około 7, kiedy następuje remineralizacja potrzeba około 1 godziny. Proces zmiany demineralizacyjno – remineralizacyjnej w jamie ustnej zachodzi stale i jest to proces naturalny. Natomiast kiedy zachodzi przewaga demineralizacji nad remineralizacją rozpoczyna się proces próchnicowy.

U dzieci wczesny rozwój zmian próchnicowych rozpoczyna się wraz z zasiedleniem się bakterii próchnico twórczych w jamie ustnej dziecka. Najczęściej pochodzą one od matki, np. poprzez nawykowe oblizywanie smoczka czy jego łyżeczki oraz częste spożywanie przez dziecko cukrów. W późniejszym wieku dziecka między 6 a 12 rokiem życia poprzez częste spożywanie cukrów i przekąsek węglowodanowych.

Wdrażając profilaktykę profesjonalną, czyli w gabinecie dentystycznym można wdrożyć plan profilaktyczno – leczniczy, co pozwoli na zapobieganie lub opóźnienie zasiedlenia jamy ustnej dziecka bakteriami kriogennymi i nie dopuszczenie do zwiększenia liczebności bakterii próchnico twórczych. Pierwsza wizyta u dentysty powinna mieć miejsce po 6 miesiącach od wyrznięcia się pierwszego zęba mlecznego i nie później niż w 12 miesiącu życia – wtedy dentysta ocenia ryzyko zachorowania na próchnicę oraz ustala plan profilaktyczno – leczniczy.[1]

Punktem wyjścia w profilaktyce przeciwpróchnicowej oraz w kształtowaniu kondycji zębów jest poza genetyką zdrowie kobiety w ciąży. Udowodniono, że obecność próchnicy w jamie ustnej matki zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy wczesnej u dziecka. Okres ciąży jest to czas, w którym powinny być spełnione optymalne warunki dla rozwoju zawiązków zębowych płodu poprzez stosowanie właściwej diety i suplementację witaminowo – mineralną. Wyniki  badań w wielu krajach dowodzą, że działania profilaktyczne powinny być zaplanowane już od 4 miesiąca ciąży.

We wczesnym okresie ciąży często zmieniają się nawyki żywieniowe, kiedy to wzrasta spożycie węglowodanów czy podjadanie między posiłkami głównymi. Pojawiająca się w diecie sacharoza również jest przyczyną mniejszej odporności na próchnicę u jej dziecka.

Brak wystarczającej ilości białka w diecie matki jest przyczyną zmniejszenia wielkości zębów, upośledzonego wapnienia zębiny, co sprzyja rozwijaniu się próchnicy u dziecka. Zęby o prawidłowym kształcie anatomicznym i właściwym składzie chemicznym są bardziej odporne na próchnicę. Prawidłowa budowa zęba zależy od dostarczenia odpowiednich składników pokarmowych podczas tworzenia się tkanek zęba przed jego wyrznięciem.

Niedobór witaminy A może być przyczyną hipoplazji szkliwa (niedorozwój szkliwa).

Atrofię odontoblastów, zredukowane odkładanie zębiny oraz kruchość naczyń w miazdze powoduje niedostateczna podaż witaminy C.

Do zaburzeń mineralizacji szkliwa, zębiny, cementu korzeniowego, a także opóźnienia wyrzynania się zębów i zmniejszenia się zębów trzonowych dochodzi, gdy z powodu braku witaminy D zaburza się gospodarka wapniowo – fosforanowa. Słabo zmineralizowane szkliwo zębów dzieci sprzyja rozwojowi zmian próchnicowych.

 

ZAPOBIEGANIE PO OKRESIE CIĄŻY

Zmiana nawyków żywieniowych jest istotnym elementem profilaktyki. Spożywanie pokarmów powinno zaczynać się od produktów kriogennych, czyli próchnico twórczych, są to owoce suszone, ciasto,  słodycze, dżem; a kończyć na produktach kariostatycznych, czyli zapobiegających próchnicy, np. mleko, mięso, ryby, jaja, masło. Konsystencja niektórych produktów w formie stałej powoduje dłuższe ich przebywanie w jamie ustnej tym samym  przyleganie do powierzchni zębów, np. pieczywo, sery, ryż, makarony. I tu zastosowanie właściwych zachowań higienicznych przeciwdziała wzrostowi występowania próchnicy oraz wpływa na stan zdrowotny dziąseł i całej jamy ustnej.

W pielęgnacji jamy ustnej już u niemowląt powinno się stosować oczyszczanie polegające na przemywaniu jałową gazą nawilżoną naparem z rumianku, następnie szczotkowanie minimum dwa razy dziennie przez dwie minuty. Już od pojawienia się pierwszego zęba należy używać miękkiej szczoteczki z małą główką dostosowaną do małej jamy ustnej dziecka, co pozwala usunąć płytkę bakteryjną gromadzącą się na zębach, dziąsłach i języku.[2]

Zbadano, że probiotyki zapewniają utrzymanie prawidłowego stanu mikroflory człowieka, jak również mają wpływ na stan zdrowia jamy ustnej. W stomatologii najczęściej wymieniane są następujące gatunki probiotyczne: Lactobacillus reuteri, brevis, rhamnosus, acidophilus, plantarum oraz Bifidobacterium lactis.[3]

Preparat  LactoVitalisKids  dla dzieci oraz LaktoVitalisPro dla dorosłych zawierają miedzy innymi gatunki probiotyczne najczęściej stosowane w stomatologii, a substancją słodzącą jest ksylitol, który wykazuje działanie przeciw próchnicowe i jest między innymi stosowany do płukanek jamy ustnej, past do zębów, nitek dentystycznych, chusteczek do higieny jamy ustnej niemowląt.

Dla utrzymania zdrowych i dobrej jakości zębów firma Holistic rekomenduje dla dzieci witaminę D w kroplach z możliwością stosowania od okresu noworodkowego poprzez okres niemowlęcy do wieku dojrzałego, dostosowując ilość kropli do zapotrzebowania organizmu w zależności od wieku dziecka.

W celu uzupełnienia codziennej diety w składniki mineralne i pierwiastki śladowe, które nie mogą być produkowane przez organizm, więc muszą być dostarczone z dietą, Holistic oferuje produkt MultiMineral, zawierający ponad 70 pierwiastków śladowych w postaci jonowej, które pochodzą z wysoko zmineralizowanej wody z Wielkiego Jeziora Słonego.

W uzupełnieniu niedoborów witamin pomoże pełnowartościowy suplement witaminowy – Holistic MultiVitamin. Witaminy wspomagają nasze zdrowie na wiele sposobów, poprzez wspomaganie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, prawidłowego działania układu nerwowego, utrzymanie prawidłowej kondycji skóry.

 

Teresa Jaroszyńska
Ekspert ds. produktów Holistic Polska

 

 

Źrodła:

[1] Profilaktyka próchnicy wczesnego dzieciństwa.

Pediatria i Medycyna Rodzinna; 2019, Vol15 Issue 4, p378-386,9p.

[2] Próchnica Wieku Rozwojowego chorobą Cywilizacyjną (Zdrowie Publiczne)

Przegl. Epidemiol 2012;66:705-711.

[3] Higeia Public Health 2018, 53(3) 262-268.