Witamina C, znana również jako kwas askorbinowy, jest powszechnie kojarzona ze wspieraniem układu odpornościowego i profilaktyką przeziębień. Jednak jej rola w organizmie jest znacznie szersza i obejmuje wiele mniej znanych, ale równie istotnych funkcji.

Mniej znane właściwości witaminy C

Wsparcie zdrowia serca: Badania wskazują, że witamina C może przyczyniać się do obniżenia ciśnienia krwi oraz poziomu cholesterolu LDL, co zmniejsza ryzyko miażdżycy i udaru mózgu.

Redukcja stresu i poprawa funkcji poznawczych: Badanie przeprowadzone przez Petersa i współpracowników, opublikowane w 2001 roku w czasopiśmie „International Journal of Sports Medicine”, wykazało, że suplementacja witaminą C może wpływać na poziom kortyzolu u sportowców. W badaniu tym uczestnicy otrzymywali 1,5 g witaminy C dziennie przez 7 dni przed ultramaratonem, w dniu biegu oraz przez 2 dni po jego zakończeniu. Wyniki wskazały na istotne zmniejszenie stężenia kortyzolu po wysiłku fizycznym w grupie suplementowanej w porównaniu z grupą kontrolną. W badaniu przeprowadzonym przez Petersa i współpracowników stwierdzono, że podawanie biegaczom 1,5 g witaminy C przez 7 dni przed biegiem, w dniu wyścigu oraz 2 dni po jego zakończeniu, przyniosło wyraźny spadek poziomu kortyzolu, hormonu stresu.

Ponadto, w badaniu Nurses’ Health Study długotrwała suplementacja witaminami C i E była istotnie związana z lepszymi zdolnościami poznawczymi u kobiet w wieku 70–79 lat. Odnotowano wzrost wyników w testach proporcjonalny do czasu stosowania tych antyoksydantów.

Zdrowie jamy ustnej: Witamina C pomaga w redukcji bakterii odpowiedzialnych za rozwój próchnicy oraz kamienia nazębnego, co może zapobiegać zapaleniu dziąseł.

Przyswajanie żelaza: Kwas askorbinowy zwiększa biodostępność żelaza niehemowego, co jest szczególnie ważne dla osób na dietach roślinnych oraz w profilaktyce anemii.

Działanie przeciwnowotworowe: Odpowiednio wysokie dawki witaminy C mogą hamować inwazję i przerzuty komórek raka piersi poprzez hamowanie przejścia nabłonkowo-mezenchymalnego. Badania opublikowane w czasopiśmie „Oncology in Clinical Practice” wskazują, że kwas askorbinowy może prowadzić do wzrostu syntezy kolagenu i aktywności cytolitycznej, co skutkuje pękaniem błon komórkowych komórek nowotworowych oraz zahamowaniem ich metabolizmu i proliferacji. Należy jednak zauważyć, że te wyniki pochodzą głównie z badań przedklinicznych, a skuteczność witaminy C w leczeniu nowotworów u ludzi wymaga dalszych badań klinicznych.

Synteza kolagenu: Witamina C jest niezbędna do produkcji kolagenu, białka kluczowego dla zdrowia skóry, naczyń krwionośnych, kości i stawów.

Działanie przeciwutleniające: Jako silny antyoksydant, witamina C neutralizuje wolne rodniki, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym i potencjalnymi uszkodzeniami DNA.

Znaczenie witaminy C w codziennej diecie

Organizm ludzki nie jest w stanie syntetyzować witaminy C, dlatego musi być ona dostarczana z pożywieniem. Jej niedobór może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego, zmęczenia, bólu stawów oraz poważniejszych schorzeń, takich jak szkorbut. Bogate źródła witaminy C to owoce cytrusowe, papryka, brokuły, truskawki i kiwi.

Suplementacja: czy i kiedy warto?

Okres większej podatności na infekcje

Witamina C odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, zwłaszcza w okresach zwiększonej podatności na infekcje, takich jak jesień i zima. Badania sugerują, że jej suplementacja może skracać czas trwania przeziębienia i łagodzić jego objawy, szczególnie u osób narażonych na wysoki stres fizyczny, np. sportowców lub osób pracujących w trudnych warunkach atmosferycznych. Witamina C wpływa na aktywność komórek odpornościowych, takich jak limfocyty i makrofagi, a także zwiększa produkcję interferonu – białka wspierającego walkę z patogenami.

Rola witaminy C w profilaktyce alergii

Witamina C działa jako naturalny antyhistaminik, co może być pomocne w łagodzeniu objawów alergii. Zmniejsza produkcję histaminy – substancji odpowiedzialnej za reakcje alergiczne, takie jak kichanie, katar sienny czy łzawienie oczu. Badania wykazały, że regularne przyjmowanie witaminy C może prowadzić do obniżenia poziomu histaminy we krwi, co skutkuje zmniejszeniem intensywności reakcji alergicznych. Ponadto jej właściwości przeciwutleniające pomagają neutralizować stres oksydacyjny, który często towarzyszy stanom zapalnym i alergiom. W okresach zwiększonej ekspozycji na alergeny, takich jak wiosna i lato, dodatkowa suplementacja witaminą C może wspierać organizm w minimalizowaniu objawów alergii oraz wzmacniać barierę ochronną błon śluzowych, ograniczając wnikanie alergenów do organizmu.

Kto szczególnie powinien rozważyć suplementację witaminą C?

Osoby palące: Palenie tytoniu zwiększa stres oksydacyjny i obniża poziom witaminy C w organizmie.

Osoby starsze: Z wiekiem zdolność wchłaniania witaminy C może się zmniejszać.

Osoby narażone na przewlekły stres: Stres może zwiększać zapotrzebowanie na antyoksydanty.

Osoby z ograniczonym dostępem do świeżych warzyw i owoców: W okresach zimowych lub w regionach o ograniczonej dostępności świeżych produktów.

Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować dawkę do indywidualnych potrzeb i uniknąć potencjalnych interakcji z lekami.

Czym jest liposomlan forma witaminy C?

Liposomalna witamina C jest zamknięta w mikroskopijnych pęcherzykach tłuszczowych zwanych liposomami, które zwiększają jej biodostępność. Dzięki temu może być lepiej transportowana przez błony komórkowe i dłużej utrzymuje się we krwi, co pozwala na skuteczniejsze działanie przy niższych dawkach.

Liposomalna witamina C może łatwiej przenikać do wnętrza komórek, gdzie jest potrzebna do produkcji kolagenu, regeneracji tkanek i wsparcia układu odpornościowego. Jest też mniej drażniąca dla żołądka, co czyni ją lepszym wyborem dla osób z wrażliwym układem trawiennym.

Liposomalna witamina C jest rekomendowana w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania (np. osłabiona odporność, intensywny wysiłek fizyczny, rekonwalescencja, choroby przewlekłe), ponieważ pozwala osiągnąć wyższe stężenia w organizmie bez ryzyka podrażnienia przewodu pokarmowego.

Agnieszka Piskała-Topczewska
Dietetyczka kliniczna, diet coach