Metabolizm stanowi „konglomerat” przemian biochemicznych oraz energetycznych. Procesy te zachodzą w komórkach organizmów żywych. W zachodzących procesach metabolicznych biorą udział enzymy, czyli cząsteczki białkowe zbudowane z pojedynczych łańcuchów polipeptydowych lub z wielu podjednostek – są to białka złożone z części białkowej i kofaktora. Kofaktorem jest koenzym, grupa prostetyczna, jon metalu.

Zadaniem wszystkich enzymów jest wiązanie substratu w miejscu aktywnym poprzez wzajemne dopasowanie białka i cząsteczki substratu, oraz równocześnie są katalizatorami obniżającymi energię potrzebną do wywołania reakcji (energia aktywacji). Wszystkie enzymy wywołują ściśle określone reakcje, np.: oksydoreduktazy katalizują reakcje oksydacyjno – redukcyjne, transferazy przenoszenie grup funkcyjnych, hydrolazy katalizują reakcje hydrolizy; kolejne w klasie enzymów to: Liazy, Izomerazy, Ligazy.

Enzymy współpracują z przypisanymi do nich kofaktorami. Jednak aktywność enzymów może być ograniczana przez inhibitory, są to cząsteczki, przy udziale których dochodzi do hamowania kompetycyjnego, które z kolei można ograniczyć zwiększając nasycenie substratu. Może zachodzić hamowanie niekompetycyjne, gdzie zwiększenie stężenia substratu już nie przełamuje działania inhibitora.

W dużym skrócie:

– na metabolizm składają się reakcje kataboliczne i anaboliczne

– reakcje metaboliczne zachodzą z udziałem enzymów

– źródłem energii metabolicznej jest oddychanie komórkowe

– oddychanie tlenowe dostarcza wielokrotnie więcej energii niż oddychanie beztlenowe.[1]

Metabolizm potocznie nazywany przemianą materii, to szereg procesów biochemicznych zachodzących w żywych organizmach i ich komórkach. Jego zadaniem jest przekształcenie dostarczanego pożywienia w energię, która później wykorzystywana jest w procesach zachodzących na poziomie komórkowym.

Powszechnie jesteśmy zainteresowani szybkim tempem przemiany materii, bo to pozwala na utrzymanie prawidłowej wagi ciała, podczas gdy wolna przemiana sprzyja nabywaniu nadmiernych kilogramów i co za tym idzie, często powoduje wiele problemów zdrowotnych.

Tempo metabolizmu podstawowego BMR (Basal Metabolic Rate) to jest najmniejsza ilość energii niezbędna do przeżycia. Francuski chemik i fizyk Antoine Lavoisier odkrył rolę tlenu w procesie spalania. Udowodnił, że tempo spożycia tlenu jest uzależnione od ilości spożywanego pokarmu, temperatury otoczenia i wykonywanej pracy mięśni.[2] Tempo metabolizmu podstawowego jest zmienne i może być wyższe lub niższe, jak również wpływa na szereg zjawisk warunkujących prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Choć mechanizmy warunkujące zmienność metabolizmu podstawowego są wciąż badane, to jednak zakłada się, że właściwość ta zależy od składu kwasów tłuszczowych w błonach komórkowych. Istotną jest proporcja jednonienasyconych do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA/PUFA).

Współcześnie najczęściej występujące choroby takie jak otyłość, insulinooporność, cukrzyca typu 2, nadciśnienie, choroby układu krążenia, stan prozapalny i prozakrzepowy, to grupa chorób cywilizacyjnych określana zespołem metabolicznym.

Najrzadziej na choroby zespołu metabolicznego zapadają mieszkańcy regionów basenu Morza Śródziemnego. Najważniejszą rolę w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym odgrywa zbilansowana dieta, w ramach której równolegle ograniczając spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, należy zwrócić szczególną uwagę na właściwe proporcje jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA) do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) oraz położyć nacisk na dostarczenie wraz z pożywieniem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Dieta śródziemnomorska bogata w oleje roślinne, ryby, orzechy, warzywa i owoce spełnia powyższe warunki.[3]

Natomiast izomery trans kwasów tłuszczowych (TFA) powstają w wyniku procesów przemysłowego utwardzania przez częściowe uwodornienie olejów roślinnych lub rybnych. Spożywanie kwasów tłuszczowych trans pochodzących z produktów zawierających przemysłowo utwardzone tłuszcze roślinne wiąże się z ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 i insulinooporności. Nadmiar tych kwasów powoduje ryzyko niektórych nowotworów, np. piersi  czy prostaty.

W Polsce dzienne spożycie TFA jest zbyt wysokie poprzez zbyt dużą ich zawartość w produktach spożywczych, takich jak margaryna, wyroby ciastkarskie i  cukiernicze, pieczywo, produkty smażone przemysłowo, żywność przetworzona i szacuje się na 2,8 – 6,9 g dziennie, podczas gdy nie powinno przekraczać ok. 2g dziennie w diecie 2000 kcal.

W Europie spożycie TFA ocenia się na 1,2 – 6,7g dziennie.

Ze względu na niedobry wpływ TFA na zdrowie człowieka, ważne i potrzebne jest wprowadzenie regulacji legislacyjnych prowadzących do zmniejszenia spożycia kwasów tłuszczowych trans (TFA).[4]

S C F A  to krótkołańcuchowe  nasycone kwasy tłuszczowe o właściwościach prozdrowotnych w przeciwieństwie do długołańcuchowych, których spożywanie w diecie należy ograniczać ze względu na ich szkodliwy wpływ na nasze zdrowie. W organizmie człowieka kwasy tłuszczowe SCFA są z miejsca hydrolizowane z triacylogliceroli z udziałem enzymów, tj. lipazy językowej i trzustkowej, bez  użycia żółci. Uwalnianie wolnych kwasów tłuszczowych z połączeń glicerolu do śluzówki jelita odbywa się na tyle sprawnie i szybko, że trwa krócej niż trawienie kwasów długołańcuchowych.  Kwasy tłuszczowe SCFA wchłaniane są bezpośrednio z jelita cienkiego do krwioobiegu i dalej do wątroby.

W następnej kolejności poddawane są oksydacji. Proces oksydacji toczy się już w mitochondriach i wtedy dochodzi do wydzielenia dużej ilości energii, dzięki czemu kwasy SCFA nie odkładają się jako tłuszcz nadprogramowy, natomiast stanowi paliwo energetyczne do prawidłowego funkcjonowania układów i narządów w organizmie: układu nerwowego, układu krążenia, płytek krwi, serca czy wątroby. Ponadto uzyskana energia może być wykorzystana do syntezy białek, co prowadzi do lepszego i bardziej dynamicznego rozwoju tkanek przez młody organizm.

Wyniki badań wskazują na wpływ  tej grupy kwasów tłuszczowych w kierunku zmniejszenia ryzyka występowania otyłości, jak również obniżenia ryzyka występowania nieprawidłowości metabolicznych, np.: nieprawidłowe stężenie lipidów i lipoprotein we krwi, nadciśnienie, insulino oporność układ krążenia.

Grupa kwasów tłuszczowych SCFA odpowiada za utrzymanie równowagi w reakcji prozapalnej i przeciwzapalnej w organizmie. Dbając o odpowiedni skład mikrobiomu jelitowego i odpowiedni poziom kwasów tłuszczowych możemy zapobiegać lub wspierać leczenie przewlekłych stanów zapalnych w organizmie, chorób układu pokarmowego oraz skutków ubocznych antybiotykoterapii.[5,6]

Holistic MCT olej zawierający 95% kwasu kaprylowego (C8:0), który jest jednym z najważniejszych kwasów z grupy SCFA. Zalecana 1 łyżka stołowa zawiera 95% kwasu kaprylowego (C8:0) oraz 5% kwasu kaprynowego, należącego do tej samej grupy.

Już 1 łyżka stołowa MCT to jest ok. 14g, w tym kwas kaprylowy 13,7g oraz kwas kaprynowy (C10:0) – 0,28g, stanowi optymalną dzienną porcję.

 

Teresa Jaroszyńska
Ekspert ds. produktów Holistic Polska

 

Źródła:

1/ https://www.ukw.edu.pl/download/22534/metabolizm2015/ppt

2/ https://pl.wikipedia.org/Antoine Lavoisier

3/ http://www.ebis.ibe.edu.pl/2015-2-2

4/ https:/www.researchgate.net/49749127/metabolic_syndrome/

5/ http://phie.pl/2015-2-377

6/ https://ph.mol.pl/api/files/view/332741