Zazwyczaj jako pierwsze skojarzenie z oregano przychodzi nam smak pizzy. I choć faktycznie jest to standardowa przyprawa, zwłaszcza w kuchni włoskiej, tak oregano ma dużo więcej zastosowań niż mogłoby się wydawać.

 

Oregano słusznie powinniśmy kojarzyć bardziej ze smakiem, niż z rodzajem czy gatunkiem rośliny. A to dlatego, że na świecie nazwy tej używa się do oznaczania przypraw pochodzących z kilku rodzajów roślin. Ocenia się, że istnieją:

–     44 gatunki,

–     6 podgatunków,

–     3 odmiany

–     18 naturalnie występujących mieszańców oregano.

 

W Europie najbardziej znane handlowe gatunki oregano to oregano greckie i oregano tureckie. Uważa się, że słowo oregano wywodzi się od greckich słów: oros – czyli góra i ganos czyli ozdoba i jest to tłumaczone jako ozdoba góry czy nawet radość góry. Wiąże się to z miejscem występowania oregano, bowiem preferuje ono miejsca ciepłe i dlatego obficie rośnie na nasłonecznionych wzgórzach Grecji.

 

Warto wiedzieć, że oregano występuje pod wieloma nazwami. Polska nazwa to… lebiodka! Co więcej, znana jest również pod innymi nazwami, a nazwy te są często zależne od miejsca zamieszkania. No i tak na przykład na Mazowszu powiemy macierzyca, w Białostockim – macierduszka, natomiast duszka – na Lubelszczyźnie. W innych regionach mówimy lebiodka, dziki majeranek lub macierzanka wysoka.

 

Ziele lebiodki zawiera w sobie olejek bogaty w fenole, takie jak karwakrol i tymol. W olejku znaleziono również wiele innych związków aktywnych, ale te są najlepiej udokumentowane pod kątem właściwości. Poza tym ziele to zawiera na przykład katechinę, kwasy fenolowe, w tym kwas rozmarynowy oraz flawonoidy, jak na przykład kwercetynę.

 

Co ciekawe, oregano było dobrze znane i wykorzystywane już w bardzo odległych czasach. Na przykład starożytni Egipcjanie uważali oregano za roślinę poświęconą Ozyrysowi i wplatali ją do wieńców wkładanych podczas obrządków rytualnych – ceniąc lecznicze, odkażające i konserwujące właściwości tego ziela. W starożytnej Grecji natomiast oregano uważano  za symbol radości i szczęścia. Legenda głosi, że oregano powstało z… oddechu Afrodyty – w mitologii greckiej bogini piękna, kwiatów, miłości, pożądania i płodności. I tym samym napój z oregano miał odprężać i rozgrzewać nieśmiałych. W średniowieczu natomiast uprawiano lebiodkę, uważając ją za środek zabezpieczający przed czarami. Damy stosowały ją do bukietów oraz aromatyzowania wody do mycia. A mleczarki używały lebiodki jako środka chroniącego przed skwaśnieniem mleka w czasie burzy.

 

Choć współcześnie oregano nie jest wykorzystywane w celach leczniczych, to ma bardzo długą historię zastosowania medycznego. W starożytnym Egipcie zalecano ją między innymi na ukąszenia jadowitych zwierząt. Dawni medycy stosowali mieszankę ziołową z dodatkiem oregano jako lek uśmierzający bóle głowy, wiatropędny oraz jako antidotum przy różnego rodzaju zatruciach. Do dziś lebiodka przez niektórych stosowana jest jako lek przeciwskurczowy, dezynfekujący, moczopędny, antyseptyczny (na przykład w bólach zębów) i przeciwzapalny. Przydać się może w zaburzeniach trawienia, a także pomaga w leczeniu chorób dróg oddechowych.

 

Podobno olejek z oregano wykorzystywany był także w weterynarii i dodawany zwierzętom do karmy na przykład w przypadku problemów trawiennych czy braku apetytu. Oregano w postaci naparu sprawdzało się również przy okazji zakażenia się zwierzęcia motylicą, a kąpiele z ziela miały sprawdzać się również w dolegliwościach reumatycznych zwierzęcia.

 

Co do aktualnego zastosowania olejku z oregano na ludziach – liczne badania pokazują, że związki fenolowe zawarte w oregano, w tym karwakrol, tymol, seskwiterpeny i inne odpowiadają za hamowanie wzrostu drobnoustrojów takich jak Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Helicobacter pylori, Staphylococcus aureus czy Mycobacterium terrae. Związki zawarte w olejku z oregano powodują uszkodzenie błony komórkowej bakterii, co doprowadza do zachwiania jej integralności i wyciek ważnych składników wewnątrzkomórkowych. Karwakrol ma działanie przeciwgrzybicze i przeciwzjadliwe przeciwko Candida auris. Wykazuje również zwiększone działanie przeciwgrzybicze w połączeniu ze środkami przeciwgrzybiczymi. Dlatego uważa się, że związek ten ma potencjał, aby przekształcić go w nowy środek przeciwgrzybiczy.

 

Karwakrol może działać również przeciwwirusowo. Chociaż właściwości przeciwdrobnoustrojowe olejków eterycznych na bazie roślin zostały szczegółowo zbadane w stosunku do bakterii, dopiero niedawno zostały przebadane pod kątem ich właściwości przeciwwirusowych. Karwakrol działa bezpośrednio na kapsyd wirusa, prawdopodobnie powodując utratę jego intergralności,co oznacza, że jest to prawdopodobnie nieodwracalna inaktywacja wirusa.  Badanie, które to wykazało dotyczyło wirusa MNV bez otoczki, warto o tym pamiętać, że nie każdy wirus jest taki sam. Autorzy badania uważają, że z racji tego, że karwakrol jest ogólnie uważany za bezpieczny, roślinny środek przeciwdrobnoustrojowy i może być stosowany w przypadkach, w których inne środki przeciwdrobnoustrojowe mogą nie być zastosowane, jak na przykład na żywności lub powierzchniach stykających się z żywnością; lub może być stosowany zamiast związków korodujących na powierzchni. W związku z tym karwakrol może być potencjalnie stosowany jako naturalny środek odkażający pożywienie i powierzchnię.

 

Innym działaniem olejku z oregano jest działanie przeciwpasożytnicze i z takim jest też najczęściej kojarzony. Faktycznie olejek z oregano używany jest w niektórych terapiach przeciwpasożytniczych. Oczywiście wszystko zależy od tego, jakie to pasożyty i jakich działań potrzebują, bo tu potrzeba personalizacji. Ale wiemy, że są takie pasożyty, które olejku z oregano bardzo nie lubią. A pasożyty mogą wiele w naszym zdrowiu namieszać, choć zazwyczaj kompletnie nie bierzemy tego pod uwagę. Na przykład obecność nieporządanych pasożytów jelitowych może powodować upośledzenie układu odpornościowy, dysbglans w mikroflorze jelitowej czy zaburzenia funkcji trawiennej, taką jak hipochlorhydria, czyli niewystarczające wydzielanie kwasu solnego w żołądku.

W jednym z badań podawano przez sześć tygodni czternastu dorosłym pacjentom olejek z oregano , którzy mieli wynik pozytywny na obecność pasożytów jelitowych z kale. Takich pasożytów, jak tu widzicie: Blastocystis hominis, Entamoeba hartmanni i Endolimax nana. Okazało się, że po sześciu tygodniach objawy żołądkowo-jelitowe ustąpiły w większości przypadków, a u części z nich nie wykryto ponownie tych pasożytów.

 

Czyli wiemy już, że dzięki związkom zawartym w olejku z oregano, takim jak tymol, karwakrol i ses-kwi-terpeny wykazuje on silne działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne. Sprawdzić się on może również jako wsparcie przeciwpasożytnicze i przeciwwirusowe. Kolejna kwestia to taka, że wykazuje on właściwości antyseptyczne i łagodzące ból i może pomagać w schorzeniach i chorobach dermatologicznych: egzemie, łuszczycy, grzybicy skóry i paznokci.

 

Badania potwierdzają przeciwzapalne, przebudowujące tkanki, immunomodulujące i przeciwnowotworowe działanie olejku z oregano, który wykazuje aktywność biologiczną w ludzkich fibroblastach skóry. Uważa się, że olejek z oregano z karwakrolem, jako głównym składnikiem aktywnym, jest obiecującym kandydatem do stosowania w produktach do pielęgnacji skóry o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwnowotworowych. Napary z oregano stosuje się na przykład w przypadku trudno gojących się ran oraz w przeciwdziałaniu powstawania odleżyn u osób obłożnie chorych.

 

Karwakrol działa ponadto moczopędnie i żółciopędnie oraz jest silnym przeciwutleniaczem. Olejek z oregano polecany jest również przy problemach z układem pokarmowym, takich jak wzdęciach i zaparciach, niestrawności, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy spowodowanej m.in. zakażeniem H. pylori czy zaburzeniach funkcji wątroby. Oczywiście tradycyjnie – dobór suplementów powinien być spersonalizowany w kontekście aktualnego stanu zdrowia, przyjmowanych leków i innych suplementów.

 

Korzystajmy z darów natury, bo mamy podstawy naukowe aby twierdzić, że są one naprawdę skutecznymi lekarstwami. Należy jednak pamiętać, aby wybierać suplementy posiadające stosowne certyfikaty, bo jakość preparatu ma tu ogromne znaczenie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Daria Łukowska
Dietetyk kliniczny oraz trener personalny. Ekspert Holistic Polska.
Autorka bloga „Forma na życie” oraz podcasów na kanale „Forma na życie TV”

 

Źródła:

 

http://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-e5f1ee3b-ff21-4a93-829c-98a8f755b957/c/577-06_53-62.pdf

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31980703/

http://www.czytelniamedyczna.pl/2623,oregano-fascynujaca-przyprawa-ale-czy-tylko-mozliwe-zastosowania-substancje-akt.html

https://holistic.sklep.pl/oreganoolia-olejek-z-oregano,3,53,194

Anioł-Kwiatkowska J. Rośliny leczące zwierzęta. WSiP 1993.

https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/viewFile/29294/24046

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/(SICI)1099-1573(200005)14:3%3C213::AID-PTR583%3E3.0.CO;2-U

https://sfamjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jam.12453

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214008517300068