Stan zdrowia, pozycja życiowa, uwarunkowania środowiskowe i wiele innych aspektów, wynikających ze zdolności przystosowywania się w grupie społecznej, do której należymy, są czynnikami wpływającymi na jakość życia. Ciągłe podnoszenie wartości, ważności i poziomu życia idzie z nami właściwie od początku, czyli od powstania cywilizacji. Jakość życia indywidualnego człowieka zależy od przyjętej filozofii życia, hierarchii wartości, oczekiwań i pragnień. Określa to model, który jest efektem procesu wychowania, który trwa przez cale życie.

Jakość życia jest filozofią, ideą, koncepcją łączącą ważne dla człowieka dziedziny życia. Na początku lat 90. XX wieku wprowadzono pojęcie „jakości życia” związane ze stanem zdrowia (HRQOL, health-related quality of life). Choroba wyzwala w nas różne zachowania, zarówno te stymulujące do walki, jak i te skłaniające do poddania się. Naturalnie zależy to od cech charakteru pacjenta. Możemy reagować zaprzeczeniem, akceptacją lub wyolbrzymieniem. Poddanie się zmienia negatywnie jakość życia w realiach społecznych i innych ważnych dla chorego dziedzinach życia.

Dziś chciałabym podnieść zagadnienie jakości życia dzieci z otyłością, która już osiągnęła rozmiary epidemii i stanowi poważne zagrożenie zdrowotne. Badania pokazują, że u źródeł powstawania otyłości u dzieci leży wiele czynników towarzyszących rozwojowi dziecka, w tym genetyczne, środowiskowe, biologiczne; wymieniany jest także styl życia dziecka uwzględniany od początku jego rozwoju, t. j. już w okresie prenatalnym, okołoporodowym i wczesnym poporodowym. Należą do nich harmonijne warunki, jakość wczesnych relacji rodzinnych, nawyki żywieniowe rodziny. Bardzo istotny jest okres karmienia piersią. Dzieci karmione wyłącznie piersią mają o 24% mniejsze ryzyko nadwagi w porównaniu z karmionymi alternatywnie i według badań  ryzyko to zmniejsza się z każdym kolejnym miesiącem o 6%. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje wyłączne karmienie piersią do końca 6 miesiąca życia oraz przy wprowadzaniu pokarmów uzupełniających do drugiego roku życia i jeśli to możliwe dłużej. Poważnymi czynnikami powodującymi otyłość u dzieci oraz zaburzenia metabolizmu jest nadmierny przyrost masy ciała kobiety w okresie ciąży. Następuje wówczas nadmierne odżywienie płodu, co skutkuje otyłością i zaburzeniami metabolicznymi u dzieci  w krótko- , ale i w długoterminowym okresie rozwoju. U kobiet z nadmierną masą ciała w ciąży zachodzi większe ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej, co może powodować szkodzące środowisko wewnątrz macicy, które może być związane, miedzy innymi, z makrosomią płodu, czyli jego większej masy niż jego wiek ciążowy.

Otyłość u mamy i znaczny przyrost masy ciała w ciąży jest powiązany z otyłością u dzieci i ten problem rozciąga się na dalsze życie i wiek dorosły człowieka, kiedy zwiększa się ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, zaburzeń hormonalnych, niealkoholowego stłuszczenia wątroby czy zaburzeń psychicznych. Otyłość jest chorobą ujętą na liście Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i niestety w raporcie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość dzieci w wieku 7 – 9 lat w Polsce zajmuje 8 miejsce wśród badanych krajów w Europie, stanowi to 32% dzieci.

Badania coraz częściej prowadzą do wniosku, że dieta już od wczesnych lat życia ma związek ze stanem zdrowia osób dorosłych. Prawidłowe żywienie od początku życia dziecka jest inwestycją w kapitał zdrowotny  dorosłego człowieka. Otyłość dzielimy na prostą i wtórną. Otyłość prosta bez chorób towarzyszących powstaje na skutek zachwiania równowagi między energią z pożywienia a energią wydatkowaną przez organizm. Otyłość wtórna występuje w przypadku istnienia schorzeń endokrynologicznych, problemów w układzie nerwowym lub jest skutkiem przewlekłego leczenia (przyjmowanie leków). Jeśli dochodzi  do otyłości, należy poznać jej przyczyny i co leży u jej podłoża, genetyka czy warunki środowiskowe, czy socjogeograficzne, a może brak aktywności fizycznej z jednocześnie złymi nawykami żywieniowymi.

Sposób żywienia rodziców jest przeniesieniem nawyków żywieniowych na dzieci, a są one podstawowym elementem prozdrowotnego stylu życia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Rodzice od wczesnego dzieciństwa kształtują nawyki żywieniowe dzieci, ich umiejętność właściwych wyborów i zestawiania produktów, urozmaicania diety, zapewniającej pokrycie na wszystkie składniki odżywcze, pilnują nie przejadania i nie podjadania, np. słodyczy czy wysoko przetworzonych przekąsek. 70% rodziców przyznaje się do podjadania przez dzieci i co gorsza słodycze stanowią 65% przekąsek.

Bardzo ważna jest obecność warzyw i owoców w diecie, jednak Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego podaje, że Polska zajmuje przedostatnie miejsce wśród krajów Unii Europejskiej, a Instytut Żywienia i Żywności podaje, że w Polsce nie odnotowuje się niestety wzrostu spożycia tychże produktów.

Wzór żywieniowy i prozdrowotny stosunek rodziny do stylu życia dziecko wynosi z domu. Jednakże dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym dużo czasu spędzają w przedszkolu i szkole, gdzie powinien być nakładany większy obowiązek unikania produktów szkodliwych, np. niezdrowe słodycze z zawartością rożnych syropów, w tym  fruktozowego i glukozowego, z naciskiem na edukację w kierunku  kształtowania prozdrowotnego myślenia i kontynuowania nawyków zdrowego odżywiania wyniesionych z domów rodzinnych dzieci.

Teresa Jaroszyńska
Ekspertka Holistic Polska
Prowadząca konsultacje w ramach Ekspertlinii Holisic: 572 312 127*
(* opłata jak za połączenie standardowe wg. taryfy operatora)

Źródła:

1/https://journals.viamedica.pl.article.viewFile

2/https://pubmed-ncbi-nlm-nih-gov PMID: 25497183

3/Ocena jakości życia zależnej od stanu zdrowia.
Zakład Ratownictwa Medycznego, Instytut Zdrowia Publicznego,
Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

4/https://pubmed-ncbi-nlm-nih-gov/ związek otyłości z chorobami psychicznymi, który wpływa na wszelkie aspekty życia.