„THYREOS” – oznacza tarczę, której używali Grecy do obrony, tak też nazwano narząd,  który spełnia podobną rolę w naszych organizmach, czyli TARCZYCA.

Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego w organizmie człowieka. U kobiet jest mniejsza i jej waga to około 18 gr., u mężczyzn ten gruczoł jest większy i waży około 25 gramów.  Tarczyca wytwarza hormony T4 i T3 z tyreoglobuliny, która jest białkiem znajdującym się w licznych pęcherzykach gruczołowych, z których zbudowana jest tarczyca.

T3 – trijodotyronina zawiera trzy cząsteczki jodu, a T4 – tetrajodotyronina zawiera cztery cząsteczki jodu, a więc jod jest minerałem niezbędnym i koniecznym do produkcji hormonów tarczycy.

Tyreoglobulina wiążąca hormony tarczycy zawiera liczne cząsteczki tyrozyny – ten aminokwas uzyskujemy z pożywienia, głównie występuje w nabiale, mięsie, jajkach, migdałach.

Tarczyca wytwarza znacznie więcej T4, natomiast hormon T3 wytwarza w niewielkiej  ilości, bo jest wytwarzany z T4 w innych częściach ciała.

Hormony gruczołu tarczowego odpowiadają za aktywność wszystkich komórek w naszym organizmie, za ich rozwój i metabolizm. Kiedy poziom hormonów spada poniżej normy – spowolnieniu ulega przemiana materii w komórkach, natomiast kiedy poziom hormonów wzrasta powyżej normy – szybciej przebiegają procesy zachodzące w organizmie.

Wyżej opisane procesy kontrolują tarczycę, natomiast ona sama jest kontrolowana przez hormony wydzielane przez przedni płat przysadki, mieszczący się u podstawy mózgu, tj. TSH oraz podwzgórze, znajdujące się nad przysadką  – ono wytwarza hormon TRH, uwalniający TSH ( tyreotropinę). U osób zdrowych współdziałanie przysadki z tarczycą utrzymuje hormony tarczycy pod kontrolą.

Oczywiście, zawsze należy kontrolować pracę tarczycy z zewnątrz, tj. po konsultacji lekarskiej wykonać odpowiednie, zlecone przez lekarza badania. Tym bardziej należy kontrolować pracę tarczycy, jeśli przyjmuje się leki zawierające Lit, stosowane w niektórych przypadkach depresji, czy w chorobie maniakalno – depresyjnej. Lit gromadzi się w tarczycy i utrudnia wchłanianie jodu, hamuje także wydzielanie hormonów tarczycowych.

Następnie lek stosowany w leczeniu arytmii serca – Cordarone (Amiodaron) – może powodować niedoczynność lub nadczynność tarczycy poprzez zawarty w nim jod, a ponieważ jod występuje również w pożywieniu, może dojść do jego nadmiaru.

Interferon – jest lekiem stosowanym w zapaleniu wątroby typu C, stwardnieniu rozsianym czy w niektórych rodzajach nowotworów – może być powodem niedoczynności lub nadczynności tarczycy, choć po przerwaniu terapii zaburzenia pracy tarczycy cofają się.

Glukokortykoidy ( sterydy) – stosowane w leczeniu stanów zapalnych stawów, astmy, schorzeń płuc, niektórych schorzeń skórnych – mogą zaburzać przemianę T4 w formę T3, mogą też zmniejszać wytwarzanie TSH w przysadce mózgowej.

Aspiryna – wpływa na pomiary hormonów tarczycy, Jak podaje badanie przytoczone przez Journal of Clinic Endocrinology and Metabolism, aspiryna podawana przez  jeden tydzień zmniejszyła T4, T3 i TSH. U zdrowych osób T4 i T3 są ściśle związane z białkami surowicy. Jedynie 0,02% T4 i 0,3% T3 krąży w postaci wolnej, ale ta niewielka ilość jest odpowiedzialna za aktywność biologiczną krążących hormonów tarczycy. Różne leki wypierają hormony tarczycy z miejsc wiązania z białkami, wywołując, w prawdzie ustępujący, wzrost stężenia wolnych hormonów i supresję TSH. Zmiany wywołane lekami, jeśli nie zostaną prawidłowo rozpoznane, mogą prowadzić do błędnie postawionej diagnozy i następnie niewłaściwie zastosowanej terapii.

Bardzo ważna jest obecność wielu składników, bo niezbędna  do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, uczestniczą one w przemianie hormonów i zalicza się do nich jod, który  w odpowiedniej ilości jest niezbędny, potrzebujemy go około 150 mcg dziennie. W pożywieniu jod występuje w owocach morza, rybach, produktach mlecznych, jajach, w mniejszych ilościach w orzechach, owocach, warzywach. Dobrze jest pamiętać o tym, że warzywa takie jak kapusta, kalafior, brokuły, jarmuż mogą utrudniać wchłanianie jodu w żołądku i górnej części jelita cienkiego, choć w procesie gotowania w dużej mierze warzywa te tracą działanie wolotwórcze.

Selen – kolejny i niezbędny pierwiastek do produkcji hormonów tarczycy oraz ich aktywacji. Przemiana tyroksyny T4 w  aktywną formę T3, która umożliwia metabolizm składników odżywczych odbywa się dzięki enzymom, którym do tej przemiany potrzebny jest selen. Niedobór selenu powoduje spowolnienie przemiany materii, co zwiększa prawdopodobieństwo zwiększenia masy ciała. Źródła selenu w diecie to orzechy brazylijskie, łosoś, drób, wieprzowina – tak mogłoby być, gdyby nie konsekwencje zubożenia środowiska naturalnego poprzez stosowanie nowoczesnych technologii, co upośledza biodostępność tego pierwiastka. Przy stwierdzonym niedoborze selenu w organizmie zaleca się przyjmowanie go w postaci suplementu w dawce 100 mcg dziennie. Wykazano w pewnych badaniach, że selen jest łatwiej przyswajalny, jeśli jest stosowany w formie organicznej, tj. DL-selenometioniny, niż w formie związków nieorganicznych.

Miedź – potrzebny w śladowych ilościach i również niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy. Na szczęście ten pierwiastek jest łatwo zabezpieczyć z pożywienia, ponieważ często występuje w zbożach, orzechach, nasionach i kakao. Ponadto zatrzymywaniu miedzi w organizmie sprzyja estrogen. Jednakże cynk przyjmowany przez dłuższy czas w postaci suplementu, może spowodować niedobór miedzi, ponieważ miedź i cynk konkurują ze sobą podczas wchłaniania.

Tyrozyna – składnik budulcowy białka – jest aminokwasem, biorącym istotny udział w wytwarzaniu hormonów tarczycy. Tyrozynę zawierają pokarmy białkowe, np.: mięso, ryby, jaja, produkty mleczne, orzechy, rośliny strączkowe. Tyrozyna wymaga sprawnego układu trawiennego, aby organizm ją prawidłowo wchłonął. W przypadku problemów trawiennych często wynikających z zaburzeń jelitowych warto pomyśleć o zastosowaniu enzymów trawiennych lub uzupełnieniu mikroflory jelitowej w postaci suplementów.

Witamina A – nie powinno jej zabraknąć w organizmie, ponieważ brak tej witaminy może mieć związek z niedoczynnością tarczycy. Źródła pochodzenia beta-karotenu, którego hormony tarczycy potrzebują przy przemianie w witaminę A, to np.: marchew, dynia, bataty oraz produkty zwierzęce, np.: jaja, masło, ryby, pełne mleko.

Ponadto prawidłowej pracy tarczycy służą: witamina D, witamina B2, witamina B3, karnityna.

 

 

Teresa Jaroszyńska
Ekspert ds. produktów Holistic Polska

Źródła:

1/ Holistyczne metody poprawy pracy tarczycy – Dr Sandra Cabot.

2/ Tradycje wschodnie i nowoczesna wiedza o żywieniu

Paul Pitchfword.

3/ Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

https:// academic.oup.com

4/ Katedra i Z-d Chemii Analitycznej A.M. w Gdańsku