Kurkuma to rodzaj byliny z rodziny imbirowatych. Inna nazwa kurkumy to ostryż, szafranica, szafran indyjski czy żółcień, a łacińska – Curcuma longa. Jest ona przyprawą nadająca curry charakterystyczny, żółty kolor – a potrawom kuchni azjatyckiej ich charakterystyczny smak. Kurkuma zdobyła jednak sławę nie tylko w świecie kulinarnym – interesują się nią również naukowcy ze świata medycyny. A to dlatego, że kurkumie od wieków przypisywane są właściwości lecznicze.

Z racji rozwoju nauki i metod badawczych naukowcy odkryli, że za cudownymi właściwościami kurkumy kryją się związki aktywne w niej zawarte. Do najbardziej aktywnych substancji kurkumy należą związki polifenolowe określane jako kurkuminoidy, w skład których wchodzą: kurkumina, demetoksykurkumina, bisdemetoksykurkumina i cyklokurkumina. Jednak spośród wszystkich związków kurkumy najbardziej cenna jest kurkumina. Działa ona zarówno na poziomie komórkowym, jak i na poziomie całego organizmu.
Kurkumina charakteryzuje się zróżnicowaną aktywnością biologiczną. Udowodniono naukowo, że wykazuje ona aktywność antyoksydacyjną, przeciwzapalną, przeciwwirusową, antybakteryjną, przeciwgrzybiczną, a także przeciwnowotworową.
W organizmie człowieka kurkumina może hamować rozwój wielu chorób, co ma związek z jej wysoką aktywnością antyoksydacyjną –  jej działanie przeciwutleniające może być porównywalne z witaminą C i E.
Kurkumina powodować może także wzrost poziomu wewnątrzkomórkowego glutationu, czyli związku o silnych właściwościach przeciwutleniających.

 

Ważną właściwością kurkuminy jest jej działanie przeciwzapalne. Ma to związek między innymi z tym, że zmniejsza ona ekspresję wielu białek biorących udział w procesie zapalnym, takich jak cykoloksygenazy-2 (COX-2) i interleukiny 8.

Nie mniejszą zaletą kurkuminy jej znacznie w kontekście neuroprotekcyjnym, co sprawdzić się może zwłaszcza w przypadku choroby Alzheimera. Poza typowym działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, kurkumina w tym przypadku zapobiega powstawaniu i agregacji złogów β-amyloidu, przez co spowalnia progresję choroby Alzheimera. Co więcej – w jednym z badań naukowcy odkryli inny związek występujący w kurkumie – Ar-tumeron, który to  sprzyja namnażaniu i różnicowaniu komórek macierzystych w mózgu.
Naukowcy spekulują, że w przyszłości związek ten będzie można wykorzystać w leczeniu choroby Alzheimera czy udaru.

 

Wiele badań stawia kurkuminę w kontrze do nowotworów. Z powodu jej zdolności do hamowania rozwoju nowotworu na etapie inicjacji i proliferacji komórek złośliwych zaliczana jest do dwóch grup: blokujących, jak i supresyjnych czynników chemoprewencyjnych. Ważną rolę kurkumina odgrywa również w hamowaniu angiogenezy, czyli procesu związanego ze wzrostem oraz ekspansją nowotworu. W jednym z badań kurkumina podawana myszom z wszczepionym rakiem sutka znacząco zmniejszała częstość występowania przerzutów tego nowotworu do płuc.

 

Duże nadzieje pokłada się również w badaniach nad kurkuminą w kontekście zapobiegania nawrotom nowotworów. Naukowcy z University of Leicester dowiedli, że nie tylko wzmacnia ona efekt chemioterapii, ale może także zmniejszać oporność na leki, co w następstwie może zwiększać działanie niektórych leków przeciwnowotworowych i umożliwiać dokładniejsze zniszczenie nowotworu.

 

Kurkumina odegrać może też ważną rolę w kontekście profilaktyki chorób układu krążenia. Wykorzystywana może być w przypadku hiperhomocysteinemii, zapobiegając dysfunkcji śródbłonka wywołanej przez homocysteinę. Badania  naukowe są obiecujące w kontekście wykorzystywania przeciwmiażdżycowych właściwości kurkuminy – ekstrakt z kurkuminy redukuje stres oksydacyjny i ogranicza tworzenie się nacieków tłuszczowych na ścianach tętnic.

 

Z innych właściwości kurkuminy – może ona wspierać trawienie i działać ochronnie na przewód pokarmowy, a także wykazywać działanie przeciwwrzodowe. Wpływa korzystnie na pracę wątroby, działając żółciopędnie, żółciotwórczo, a także ochraniać komórki wątroby przed działaniem różnych czynników hepatotoksycznych, takich jak alkohol czy paracetamol. Kurkumina wykazuje również działanie przeciwdrobnoustrojowe – hamuje między innymi wzrost grzybów drożdżoidalnych, laseczek tlenowych Bacillus czy laseczek beztlenowych Clostridium.

 

Kurkumina jest bardzo dobrze poznanym związkiem i nie ma ku temu wątpliwości. Jest jedno „ale”  – problemem związanym z jej spożywaniem jest jej szybki metabolizm w przewodzie pokarmowym, słaba rozpuszczalność w płynach ustrojowych i niska biodostępność.

Biodostępność kurkuminy dostarczanej z żywności jest niewielka ze względu na hydrofobowy charakter cząsteczki. Słaba absorpcja z jelita i szybki rozkład w wątrobie powoduje niski jej poziom w osoczu. Najwyższe stężenie kurkuminy obserwuje się 1-2 godziny po jej spożyciu. Przyswajalność kurkuminy może być również zwiększona przez dodatek nanocząsteczek, liposomów, fosfolipidów lub stosowanie zmienionych strukturalnie analogów kurkuminy. Piperyna jest głównym aktywnym składnikiem pieprzu czarnego i wykazano, że po połączeniu w kompleksie z kurkuminą zwiększa jej biodostępność o 2000%.

 

Jeśli jednak chcesz maksymalnie skorzystać z dobrodziejstwa kurkuminy, warto skorzystać z suplementacji. Zanim jednak wprowadzisz suplementację kurkuminą do swojej diety, warto wybrać taki preparat, który zapewni najwyższą biodostępność kurkuminy. Jedną z najlepszych w tym kontekście form jest forma liposomalna, która jest alternatywą dla standardowych suplementów kurkuminy, ponieważ kurkumina jest słabo wchłaniana w postaci zwykłego proszku. Dzięki wykorzystaniu technologii liposomalnej wysokiej jakości kurkumina liposomalna może znacznie zwiększyć zarówno wchłanianie, jak i biodostępność tego silnego składnika aktywnego.

 

Warto wyjaśnić co to znaczy, że mamy do czynienia z liposomalną formą preparatu. Liposom to mikroskopijna „kulka” naśladująca nasze własne komórki. Tak jak nasze własne błony komórkowe otaczają zawartość naszych komórek, tak liposom jest tworzony właśnie przez tą samą, podwójną warstwę fosfolipidów, która tworzy zewnętrzną powłokę kuli.

 

Najczęstszym budulcem zarówno liposomów, jak i komórek jest fosfolipid zwany fosfatydylocholiną. W przeciwieństwie do komórki, która zawiera wiele innych składników, liposomy zwykle zawierają pojedyncze leki lub suplementy w centrum tej kuli, czyli w jej w rdzeniu. Proces ten nazywany jest kapsułkowaniem liposomów i jest dla nas bardzo korzystny, ponieważ pozwala na lepszą absorpcję zawartości liposomu, niż odbywa się to ze zwykłego leku czy suplementu.

 

Kiedy liposom wchodzi w kontakt z błoną komórkową komórek jelita cienkiego, ściana komórkowa łączy się z liposomem. Składnik odżywczy w liposomach – tak jak w tym przypadku kurkumina – jest następnie bezpośrednio wprowadzany do komórek jelita cienkiego, które to są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych z naszej diety. Ta bezpośrednia interakcja i fuzja z komórkami zapewniają liposomom wyższą szybkość wchłaniania, czyli lepszą biodostępność, ponieważ omijają wchłanianie przez powolne kanały zwane transporterami, a te mają ograniczoną prędkość i pojemność. Dlatego też liposomalna formuła substancji czynnych zawartych w kurkuminie ma wyższą biodostępność niż inne suplementy kurkuminy.

 

 

Daria Łukowska
Dietetyk kliniczny
Autorka bloga „Forma na życie” oraz vlogów na kanale „Forma na życie TV”

 

 

 

 

Bibliografia:

 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5664031/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17999464/

https://kopalniawiedzy.pl/ar-tumeron-kurkuma-neurogeneza-nerwowe-komorki-macierzyste-nKM-namnazanie-roznicowanie-neurony-Adele-Rueger,21107a

http://www.phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-2-414.pdf

https://kopalniawiedzy.pl/choroby-nowotworowe-lekoopornosc-nawroty-raka-kurkumina-ostryz-Karen-Brown-Lynne-Howells-University-of-Leicester,11475

https://kopalniawiedzy.pl/ar-tumeron-kurkuma-neurogeneza-nerwowe-komorki-macierzyste-nKM-namnazanie-roznicowanie-neurony-Adele-Rueger,21107

Lim S, Park H, Ghafoor K, et al. Quality and antioxidant properties of bread containing turmeric (Curcuma longa L.) cultivated in South Korea. Food Chem 2011, 124: 1577-1582.

Toda S, Miyase T, Arichi H, et al. Natural antioxidants. III. Antioxidative components isolated from rhizome of Curcuma longa L. Chem Pharma Bull 1985, 33(4): 1725-1728.

Plummer SM, Holloway KA, Manson MM, et al. Inhibition of cyclo-oxygenase 2 expression in colon cells by the chemopreventive agent curcumin involves inhibition of NH-kapppaB activation via the Nik/IKK signaling complex. Oncogene 1999, 18: 6013-6020.

Aggarwal BB, Shishodia S, Takada Y, et al. Curcumin suppresses the paclitaxel induced nuclear factor-kB pathway in breast cancer cells and inhibits lung metastasis of human breast cancer in nude micle. Clin Cancer Res 2005, 20: 7490-7498.

Quiles JL, Mesa MD, Ramirez-Tortosa CL, et al. Curcuma longa extract supplementation reduces oxidative stress and attenuates aortic fatty streak development in rabbits. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2002, 22: 1225-1231.

Park EJ, Jeon CH, Ko G, et al. Protective effect of curcumin in a rat liver injury induced by carbon tetrachloride. J Pharm Pharmacol 2000, 52: 437-440.