Zakażenia układu moczowego [ZUM] należą do jednych z najczęstszych chorób infekcyjnych.
Występują od 14-krotnie do nawet 50-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, ze względu na to, że kobiety:

• mają krótszą cewkę moczową;
• mają mniejszą skłonność do całkowitego opróżniania pęcherza;
• są narażone na przedostawanie się bakterii z cewki moczowej do pęcherza moczowego w trakcie stosunku płciowego.

Uważa się, że nawet 60% kobiet ma w pewnym momencie życia infekcję dróg moczowych. I to prawdopodobnie aktywność seksualna jest najważniejszym czynnikiem ryzyka infekcji dróg moczowych.
Zakażenie dróg moczowych ocenia się na podstawie objawów klinicznych oraz obecności w moczu jednego lub więcej mikroorganizmów w ilości przekraczającej wartość progową.
Miejscami infekcji mogą być:

• pęcherz (zapalenie pęcherza),
• miąższ nerek (odmiedniczkowe zapalenie nerek)
• gruczołu krokowego (ostre lub przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego)

Najczęstszą przyczyną ZUM są bakterie jelitowe, ale grzyby i wirusy również mogą powodować infekcję.
Uważa się, że za około 80% wszystkich przypadków odpowiedzialne są dwa szczepy bakterii: Escherichia coli i Staphylococcus saprophyticus.

 

Jakie są objawy zakażenia układu moczowego?

• pieczenie podczas oddawania moczu
• uczucie niepełnego opóźniania pęcherza
• ból w okolicy miednicy
• zmieniony kolor moczu [ciemny/mętny]
• zmieniony zapach moczy [intensywniejszy]

 

Zakażenia układu moczowego mają to do siebie, że często są nawracające. Szacuje się, że u jednej trzeciej kobiet po ZUM dochodzi do nawrotów infekcji.

Cukrzyca niebezpiecznie zwiększa ryzyko ZUM

Cukrzyca to choroba przybierająca w zasadzie rozmiary epidemii i znacząco predysponuje do zakażeń układu moczowego, z racji tego, że jej konsekwencją jest upośledzenie odporności organizmu. Uważa się, że zmiany patofizjologiczne, jakie zachodzą o chorych na cukrzycę w obrębie układu moczowego i odpornościowego powodują, że każde zakażenie układu moczowego powinno się traktować jako powikłanie. Generalnie osoby chore na cukrzycę częściej doświadczają bezobjawowego bakteriomoczu – nawet 2–4-krotnie częściej, a także objawów zakażeń układu moczowego, niż osoby bez tej choroby. Niestety – bezobjawowy bakteriomocz u osób chorych na cukrzycę jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju odmiedniczkowego zapalenia oraz niewydolności nerek. W jednym z badań Zhanel i wsp. obserwowali zakażenie miąższu nerek po 7 tygodniach badania u 80% kobiet chorych na cukrzycę, u których bakteriomocz stwierdzono na początku badania. Generalnie uważa się, że warunkiem skutecznego leczenia zakażeń układu moczowego u chorych na cukrzycę jest utrzymywanie prawidłowej glikemii i brak glukozy w moczu. To kolejny dowód na to, że prawidłowy poziom glikemii, a więc odpowiednia dieta i styl życia są niezwykle ważne jako profilaktyka zdrowotna w praktycznie każdym obszarze zdrowia.

 

Jak zapobiegać ZUM?

Jedną z najbardziej popularnych metod zapobiegania ZUM jest stosowanie niewielkich dawek środków przeciwdrobnoustrojowych. Ale warto się przyjrzeć innym możliwościom, które też wielokrotnie były sprawdzane badaniami naukowymi.

Wielokrotnie sprawdzano produkty żurawinowe w różnych formach w kontekście leczenia ZUM. I o ile obecnie nie ma dowodów na to, że żurawina może być stosowana w leczeniu zakażeń układu moczowego, o tyle są przesłanki, że może być ona skuteczna w profilaktyce zakażeń – dlatego też szczególnie powinny się zainteresować nią osoby chcące zapobiegać nawrotom ZUM.  Jeżeli chodzi o mechanizm, to sugeruje się, że żurawina działa poprzez hamowanie przylegania (adhezji) uro-patogenów – takich jak właśnie uropatogenne E. coli – do nabłonka moczowego, co osłabia w ten sposób kolonizację, a w konsekwencji potencjalną infekcję.

Dla naukowców nie było łatwym zadaniem wyodrębnienie składnika żurawiny, który wykazywałby taką właściwość. W końcu w owocach mamy setki związków, które wykazują różnego rodzaju właściwości pro-zdrowotne. Prawdopodobnie w tym przypadku silnymi związkami adhezyjnymi są proantocyjanidyny i antocyjanidyny.

Wyjaśniając: proantocyjanidyny to są to bezbarwne składniki roślin, które pod wpływem kwasów mineralnych przekształcają się w barwne antocyjanidyny, a w swojej strukturze zawierają flavandiol. Według jednego z badań codzienne spożywanie 50 ml koncentratu żurawinowo-borówkowego zapobiegało o połowę nawrotom zakażenia dróg moczowych u kobiet.

W przypadku żurawiny znaczenie może mieć też D-mannoza, która wiąże się z witkami E. coli, blokując jej receptory wiążące się z nabłonkiem dróg moczowych. Według jednego z badań wypijanie na noc D-mannozy zmniejszało liczbę nawrotów ZUM.

Innym sposobem zapobiegania zakażeniu bakteriami z grupy coli [które powodują większość infekcji dróg moczowych] mogą być produkty zawierające pałeczki kwasu mlekowego. Podawane miejscowo  pałeczki kwasu mlekowego zapobiegają nawrotom infekcji dróg moczowych i zmniejszają liczbę zakażeń dróg moczowych po leczeniu przeciwdrobnoustrojowym. Co ciekawe – u kobiet po menopauzie pałeczki kwasu mlekowego pochwy są zastępowane przez enterobakterie, a to zwiększa ryzyko bakteriurii. Prawdopodobnie proces ten można odwrócić przez dopochwowe podanie estriolu.

Należy również pamiętać o spożywaniu produktów prebiotycznych w diecie, a także produktów fermentowanych, aby zachować prawidłowy balans w mikroflorze jelit. Niekiedy może okazać się konieczna suplementacja pro- i prebiotykami. W przypadku, gdy konieczna jest antybiotykoterapia – przyjmowanie dodatkowo probiotyków było bardziej skuteczne w zapobieganiu powtarzającym się ZUM, niż w przypadku stosowania samych antybiotyków

Warto również spożywać odpowiednią ilość witaminy C w diecie bądź rozważyć jej suplementację. Zwiększenie spożycia witaminy C może zmniejszyć ryzyko zakażenia dróg moczowych, w wyniku tego, że mocz staje się bardziej kwaśny, a to zabija bakterie wywołujące infekcję.

 

Jakie są inne sposoby zapobiegania zakażeniom układu moczowego? Spożywanie odpowiedniej ilości płynów! Stan nawodnienia ma tutaj znaczenie, ponieważ regularne oddawanie moczu może pomóc wypłukać bakterie z dróg moczowych,  a to zapobiega zakażeniu. W kilku badaniach wykazano, że niskie spożycie płynów i rzadkie oddawanie moczu były powiązane z nawracającymi ZUM. My zachęcamy picie głównie wody w ciągu dnia. 🙂

Nie bez znaczenia są także codzienne nawyki higieniczne. Przetrzymywanie moczu zbyt długo w pęcherzu może prowadzić do nagromadzenia się bakterii, a stąd już krótka droga do zakażenia. Podkreśla się również istotną rolę oddawania moczu bezpośrednio po stosunku seksualnym, co może zmniejszać znacząco ryzyko ZUM. No i kwestia podcierania się – tak, tak – jest bardzo ważna! 🙂 Kobiety powinny się podcierać od przodu do tyłu, tj. do odbytu – nigdy odwrotnie. Podcieranie się od odbytu w stronę cewki moczowej może powodować rozprzestrzenianie się baterii kałowych, które są jedną z głównych przyczyn zakażeń układu moczowego. Ważnym zaleceniem dotyczącym higieny, a tym samym profilaktyki ZUM jest również podmywanie się po oddaniu stolca.

 

 

 

Daria Łukowska
Dietetyk kliniczny oraz trener personalny. Ekspert Holistic Polska.
Autorka bloga „Forma na życie” oraz podcasów na kanale „Forma na życie TV”

 

 

 

 

 

 

 

 

Źródła:

Turan H., Serefhanoglu K., Torun A.N., Kulaksizoglu M., Pamuk B., Arslan H.: Frequency, risk factors and responsi- ble microorganisms of asymptomatic bacteriuria in patients with type 2 dia- betes mellitus. Ipn. J. Infect. Dis. 2008; 61: 236–238.
Zhanel G.G., Nicolle L.E., Harding G.K.: Prevalence of asymptomatic bac- teriuria and associated host factors in women with diabetes mellitus. The Manitoba Diabetic Urinary Infection Study Group. Clin. Infect. Dis. 1995; 21: 316–322.
Geerlings S.E.: Urinary tract infections In patients with diabertes mellitus: epi- demiology, pathogenesis and treat- ment. Int. J. Antimicrob. Agents 2008; 31: 54–57.

https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/view/26022

https://link.springer.com/article/10.2165/00003495-200969070-00002

https://rozanski.li/1726/proantocyjanidyny-i-ich-dzialanie/

https://www.bmj.com/content/322/7302/1571?iframe=true&width=10

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3108201/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12859784

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12649544

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7648069

https://www.termedia.pl/poz/Nawracajace-zakazenia-ukladu-moczowego-w-wieku-podeszlym,30369.html