Łuszczyca jest to przewlekła, zapalna choroba dermatologiczna skóry o podłożu autoimmunologicznym. W jej aktywnej fazie komórki skóry rozmnażają się szybciej niż normalnie, gromadzą się i powodują powstawanie wypukłych plam, które często łuszczą się i powodują uporczywe swędzenie. Te plamy mogą być czerwone (na skórze rasy kaukaskiej) lub wyglądać bardziej jako fioletowe plamy z szarymi łuskami (na ciemniejszych odcieniach skóry). Zazwyczaj komórki skóry rosną głęboko w skórze i powoli wychodzą na powierzchnię i potem odpadają. Typowy cykl życia komórki skóry to 1 miesiąc. U osób z łuszczycą ten proces produkcyjny może nastąpić już w kilka dni. Z tego powodu komórki skóry nie mają czasu na odpadnięcie. Ta szybka nadprodukcja prowadzi do gromadzenia się komórek skóry. Łuski zwykle rozwijają się na stawach, takich jak łokcie i kolana. Mogą jednak rozwijać się w dowolnym miejscu, w tym na: rękach, stopach, szyi, twarzy, skórze głowy; a także rzadziej na: paznokciach, ustach czy obszarze wokół genitaliów.

Przebieg łuszczycy może być ciężki lub łagodny. Niektórzy chorzy mogą przez długi czas nie doświadczać zaostrzenia łuszczycy, z kolei inni mogą mieć regularne nawroty.  W związku z tym, że jest to choroba widoczna z zewnątrz, powoduje to dodatkowe obciążenie psychiczne chorego. Mylne przekonanie osób nie znających tej choroby na temat tego, że łuszczyca może być zaraźliwa powoduje często stygmatyzację chorujących na nią osób.

Trudno ocenić skalę problemu, ponieważ w przypadku aż 81% krajów nie ma informacji na temat częstości występowania łuszczycy. Z przeglądu z 2020 roku dowiadujemy się, że choroba ta najczęściej występuje w społeczeństwach wysoce rozwiniętych oraz starzejących się. Z dostępnych danych wynika, że najwięcej zachorowań obserwuje się w Europie Zachodniej – prawie 2% (1,92%), w Europie Centralnej 1,83% oraz w Północnej Ameryce – półtora procenta (1,5%). Z kolei najrzadziej łuszczyca występuje we wschodniej Azji (0,14%). W Polsce prawdopodobnie łuszczyca dotyka lekko ponad 2% (2,06%).

Z racji tego, że łuszczyca uważana jest za chorobę autoimmunologiczną, osoby na nią chorujące powinny regularnie wykonywać badania – ponieważ choroby autoimmunologiczne często „chodzą grupami” – co oznacza, że występowanie jednej choroby autoimmunologicznej znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia kolejnej. U pacjentów chorujących na łuszczycę stwierdza się najczęściej łuszczycowe zapalenie stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tkanki łącznej, stwardnienie rozsiane, autoimmunologiczne choroby tarczycy, celiakię czy nieswoiste zapalenia jelit. Wspólna patogeneza chorób autoimmunologicznych pozostaje nadal niejasna – prawdopodobnie utrata immunotolerancji prowadzi do powstania m.in. autoreaktywnych limfocytów Th1 i Th17, które to rozpoznają autoantygeny i prowadzą do ich niszczenia w danym narządzie docelowym – dlatego też choroby autoimmunologiczne mają różne „twarze”.

Choć nie ma lekarstwa na choroby autoimmunologiczne, to wiemy, że styl życia skierowany na zmniejszenie stanu zapalnego i wsparcie układu odpornościowego często wpływa na zmniejszenie objawów czy nawet remisję choroby (remisja to okres choroby, który charakteryzuje się brakiem objawów chorobowych). Będą tu obowiązywały podstawowe zasady zdrowego stylu życia w powiązaniu z dietą i suplementacją ukierunkowaną na działanie przeciwzapalne.

W diecie należy bazować na produktach niskoprzetworzonych – a unikać żywności przetworzonej, takiej jak fastfoody, chipsy czy przetworzone słodycze, które w składzie zawierają tłuszcze trans i dużo cukrów prostych. Nadmiar cukrów prostych czy składników takich jak utwardzone oleje roślinne, czyli tłuszcze trans – może działać prozapalnie na organizm. Ważne będzie tu wsparcie mikrobioty i dostarczenie dobrej jakości tłuszczu, białka i warzyw. Świetną dietą działającą przeciwzapalnie i jednocześnie odżywiającą mikrobiotę jelitową jest dieta śródziemnomorska, bazująca na oliwie i dużej ilości świeżych warzyw. Warto również obserwować u osoby chorej reakcję na zboża czy produkty mleczne – produkty te mogą zaostrzać stan zapalny u niektórych osób, jednak ich eliminacja powinna być wprowadzana dopiero na podstawie indywidualnej reakcji organizmu.

Ważne jest również utrzymywanie masy ciała w normie. Tkanka tłuszczowa u osób otyłych wytwarza zapalne adipokiny i propaguje stan zapalny, który odgrywa główną rolę zarówno w łuszczycy, jak i towarzyszących jej chorobach. Nadmierna tkanka tłuszczowa w otyłości może również zmniejszać odpowiedź na leczenie.

Kolejną kwestią jest suplementacja.

Witamina D3

Chociaż miejscowe leczenie witaminą D jest dobrze ugruntowane i stanowi skuteczną i bezpieczną opcję leczenia w połączeniu z miejscowymi kortykosteroidami, o tyle korzystne skutki doustnej suplementacji witaminy D pozostają dotychczas niejasne. Niektóre badania nie potwierdzają związku suplementacji witaminą D ze zmniejszeniem objawów łuszczycy, z kolei są takie, w których tę korelację dostrzeżono, dlatego temat ten wymaga większej ilości dobrej jakości badań. To, co wiemy na pewno, to fakt, że osoby z niedoborem witaminy D w osoczu powinny uzupełniać jej poziom odpowiednio dobraną suplementacją doustną, aby zapobiec współistniejącym schorzeniom związanym z łuszczycą.

Omega-3

Najbardziej obiecującym suplementem diety w kontekście łuszczycy wydają się być kwasy tłuszczowe omega3 w formie EPA/DHA. W badaniach suplementacja doustna była najskuteczniejsza w badaniach trwających 3 miesiące lub dłużej.

Kwercetyna

To dietetyczny flawonoid występujący w wielu naturalnych roślinach. Szereg badań wykazało, że wykazuje ona kilka właściwości biologicznych, w tym działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Badanie, które przeprowadzono na myszach wykazało działanie wyraźnie przeciwłuszczycowe – co wydaje się być obiecującym odkryciem i impulsem do badań w tym kierunku, ale na ludziach.

Probiotyki

Jelita i skóra są silnie powiązane poprzez tak zwaną „oś jelito-skóra”. U pacjentów z łuszczycą mikrobiota jelitowa wydaje się być znacznie zmodyfikowana, ze znacznie zmniejszoną liczebnością Akkermansia muciniphilia w porównaniu ze zdrowymi osobami. Randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane badanie wykazało, że pacjenci leczeni codzienną doustną dawką Lactobacillus parcasei NCC2461 wykazują zmniejszoną wrażliwość skóry i przyspieszają powrót funkcji barierowej skóry. Rozwój terapii ukierunkowanej na mikrobiotę i jej potencjalne zastosowanie w nowatorskich podejściach diagnostycznych do chorób skóry jest nadal w toku, choć wydaje się bardzo obiecującym tematem.

B12 i selen

Suplementy, które są często polecane w kontekście łuszczycy, czyli selen i witamina B12 na tę chwilę nie znajdują jednoznacznego popracia w dowodach naukowych – kilka badań potwierdza skuteczność tych suplementów w przebiegu łuszczycy, jednak wyniki badań były często sprzeczne. Jedno jest pewne – w przebiegu łuszczycy należy zadbać o prawidłowe odżywienie organizmu, dlatego też suplementacja powinna być dobierana indywidualnie, na podstawie aktualnych badań krwi i współistniejących zaburzeń zdrowotnych.

W przebiegu chorób skórnych o podłożu zapalnym szalenie ważnym zagadnieniem są kosmetyki. Należy dobierać je ostrożnie, ponieważ nie każdy „dermokosmetyk” będzie się w tym przypadku nadawał – warto mieć świadomość, że nazwa dermokosmetyki to nazwa marketingowa, i wcale nie musi oznaczać świetnej jakości produktu. Należy zwrócić uwagę na to, aby kosmetyk był jak najbardziej naturalny, a jednocześnie zawierał składniki działające przeciwzapalnie i łagodząco na skórę, w tym skórę głowy.

Jak wszędzie, tak i tu – stres może zaogniać problemy skórne. Zadbanie o dobrostan psychiczny i kontakt z naturą, a także trening uważności czy medytację wyciszająca powinno być codziennym priorytetem. Sen odpowiedniej długości i odpowiedniej jakości również będzie sprzyjał regeneracji skóry i zmniejszaniu stanu zapalnego w organizmie, więc warto o sen uważnie zadbać.

Zwolnić na chwilę – w XXI wieku to powinien być priorytet każdego z nas.

 

Daria Łukowska
Dietetyczka, popularyzatorka nauki.
Autorka serii na kanale YT „Wiedza na życie”

 

Źródła:

 

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S156757691730156X?via%3Dihub

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6629583/

https://www.bmj.com/content/369/bmj.m1590%20

https://www.globalpsoriasisatlas.org/en/resources

https://www.termedia.pl/Luszczyca-jako-choroba-autoimmunologiczna,56,23492,0,0.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Remisja

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30556896/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4134971/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28499194/