Mitochondria to jedne z głównych organelli wewnątrzkomórkowych, których głównym zadaniem jest wytwarzanie i potem utrzymywanie energii komórkowej za pośrednictwem fosforylacji oksydacyjnej i produkcji ATP (trifosforanu adeniny). Mitochondria są rozmieszczone we wszystkich narządach i układach organizmu. Większa koncentracja aktywnych mitochondriów może lokalizować się w miejscach wymagających większej aktywności wymiany energetycznej, np. w mózgu, sercu, wątrobie, trzustce, nerkach, przewodzie pokarmowym, układzie słuchowym, oczach, gruczołach dokrewnych.
Objawy wielonarządowe i wieloukładowe powiązane są z uszkodzeniami i niewydolnością właśnie w układzie mitochondrialnym.

Osłabienie funkcji mitochondriów wpływa na komórki i całe tkanki, co daje efekt różnorodnych objawów chorobowych, w tym: migrena, depresja, zaburzenia funkcji poznawczych, osłabienie zmysłu wzroku, kardiomiopatia, zespół metaboliczny, nowotwory, bóle mięśni, zespół przewlekłego zmęczenia, zespół jelita drażliwego, cukrzyca, niedoczynność tarczycy i każdy inny objaw chorobowy.

Często też nie można postawić jednoznacznej diagnozy i wiele z tych objawów, np. migrena, zespół przewlekłego zmęczenia, zespół jelita drażliwego uznaje się za psychosomatyczne, choć źródło ich pochodzi od niewydolności mitochondriów i nieprawidłowości związanych z ośrodkowym i autonomicznym układem nerwowym, nieprawidłowości w ogólnoustrojowym metabolizmie energetycznym i odpornościowym, na co ma wpływ stres oksydacyjny i nitrozacyjny (przewlekłe obciążenie organizmu rodnikiem tlenku azotu) który hamuje tlenową przemianę materii, powoduje ograniczenie produkcji ATP, co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń metabolicznych. Stres oksydacyjny czy nitrozacyjny pozbawia komórki mikroelementów i witamin.

Badania metaboliczne sugerują nieprawidłowości w miejscach wytwarzania energii z monosacharydów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów, co również prowadzi do dysfunkcji mitochondriów i tym samym niedostatecznego poziomu energii. Składniki ważne dla prawidłowego funkcjonowania mitochondriów to przede wszystkim koenzym Q10, L-karnityna, witaminy B1, B2, B3, kwas foliowy, witamina D, witamina C, witamina E, magnez, selen, żelazo. Niektóre z nich ulegają zmniejszeniu pod wpływem stosowania, np. doustnych środków antykoncepcyjnych przez kobiety i innych leków, np. statyn stosowanych przy nadmiernym poziomie cholesterolu. Zauważono znaczący spadek koenzymu Q10 i alfa-tokoferolu u kobiet stosujących środki antykoncepcyjne, co pozwala na działanie  wolnych rodników i nasila stres oksydacyjny.

Koenzym Q10 to bardzo ważny element cyklu przemian, których końcowym produktem jest ATP. Produkcja tego koenzymu w mitochondriach osiąga swój maksymalny poziom u ludzi w wieku ok. 25 lat. Do najważniejszych jego funkcji należy ochrona antyoksydacyjna, podwyższenie tlenku azotu (NO) w organizmie, co sprzyja funkcjonowaniu komórek śródbłonka, rozszerzaniu naczyń krwionośnych, Q10 odgrywa zasadniczą rolę jako nośnik elektronów w mitochondrialnej fosforylacji oksydacyjnej. Zbyt niski poziom tego koenzymu w organizmie prowadzi do zaburzenia funkcjonowania mitochondriów i co za tym idzie do spadku poziomu produkcji ATP, co z kolei nasila stres oksydacyjny i związane z nim procesy prozapalne. Stres oksydacyjny zaburza równowagę pomiędzy szkodliwymi wolnymi rodnikami a systemem ochrony antyoksydacyjnej. Niedostateczny poziom koenzymu Q10 łączy się z przewlekłym odczuwaniem zmęczenia oraz depresją, która następnie łączy się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego. Badania wykazują działanie koenzymu Q10 zarówno przeciwmiażdżycowe, jak również antydepresyjne, a jego suplementacja  powodowała spadek ilości szkodliwych wolnych rodników. Ponadto terapia substancjami antyoksydacyjnymi takimi jak: Q10, Witamina E, Witamina C i selen miała pozytywny wpływ na elastyczność naczyń krwionośnych, metabolizm lipidów, glukozy oraz obniżenie poziomu ciśnienia tętniczego, co pokazało badanie, które trwało 6 miesięcy i w którym wzięło udział 70 pacjentów z co najmniej dwoma czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Uczestnicy tego badania zostali podzieleni na dwie grupy. Jedna grupa przyjmowała 2 razy dziennie suplementację złożoną  z witaminy C – 500 mg, witaminy E – 200 j.u., koenzymu Q10 – 60 mg oraz selenu – 100 mcg .
W drugiej grupie przyjmującej placebo parametry metaboliczne pozostały bez zmian.

Dzięki ochronie mitochondrialnego DNA można przeciwdziałać procesom starzenia organizmu oraz skutkom niektórych chorób. Odpowiednie suplementy diety zawierające witaminy, związki mineralne i koenzym Q10 mogą wspierać zdolność mitochondriów do dłuższego i wydajniejszego funkcjonowania.

Teresa Jaroszyńska
Ekspertka Holistic Polska
Prowadząca konsultacje w ramach ekspertlinii Holistic: 572 312 127*
(*opłata jak za połączenie standardowe wg lokalnej taryfy operatora.

Źródła:
1/ Mtochondrial Genetics and Genomics in Clinical Medicine https://doi.org/10.1093/med/Oxford

2/ https://www.researchgate.net/publication/275717320

3/ https://mito-med.pl/stres-nitrozacyjny

4/ https://acupuncturenutrition.com/wp-content/uploads/2007/03/oral-contraception_antioxidants.pdf

5/ Antioxidant supplementation significantly increased large and small artery elasticity in patients with multiple cardiovaskular risk factors. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov