Probiotyki w codziennej diecie

Żywe bakterie produkujące kwas mlekowy znajdują się w produktach spożywczych, takich jak kefiry, jogurty oraz obecne w kuchni polskiej – kiszonki. Czy to jednak wystarczy? Warto uzupełniać mikroflorę jelitową stosując odpowiedni preparat.

W składzie produktu powinny znajdować się szczepy bakterii z rodzajów:

• Lactobacillus (np. L. acidophilus, L. casei, L. reuteri, L. rhamnosus),
• Bifidobacterium (np. B. animalis) oraz,
• inne drobnoustroje, jak drożdżaki Saccharomyces boulardii.

Po co nam w zasadzie te bakterie?

Probiotyki mają szerokie działanie biologiczne. Sprawdzają się w  leczeniu biegunek poantybiotykowych, czy biegunek podróżnych. Stymulują motorykę przewodu pokarmowego i wpływają na syntezę witamin z grupy B i witaminy K. Wspomagają leczenie infekcji intymnych, a także łagodzą objawy nietolerancji laktozy. Istnieją doniesienia naukowe o pozytywnym wpływie probiotyków na przebieg atopowego zapalenia skóry, alergii, choroby Leśniowskiego-Crohna czy zespołu nieszczelnego jelita.

Probiotykoterapia, a biegunka poantybiotykowa.

Biegunka występująca w trakcie lub po leczeniu antybiotykami dotyka około 1/3 pacjentów. Może ona wystąpić po zastosowaniu niemal każdego antybiotyku doustnego czy dożylnego. Ryzyko zwiększa się po zastosowaniu leków z grup aminopenicylin z kwasem klawulanowym, cefalosporyn, klindamycyn oraz innych zwalczających bakterie beztlenowe.

Badania wykazały zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki poantybiotykowej po zastosowaniu probiotyku o około 60%.

Potwierdzoną klinicznie skuteczność posiadają szczepy:

• Lactobacillus rhamnosus GG (np. preparaty Dicoflor, Acidolac – stosowane w dawce 1–2 × 10¹⁰ CFU 1–2 razy dziennie),
• Saccharomyces boulardii (np. preparaty Enterol, Dierol, LacidoEnter – stosując dawkę 500 mg/24 h).

Nie ma jednak doniesień dotyczących pory podawania probiotyku, zatem nie ma przeciwskazań, aby probiotyk i antybiotyk podawać jednocześnie.

Kwas mlekowy a infekcje intymne.

Infekcje intymne są najczęstszym powodem wizyt kobiet w gabinecie ginekologicznym. Zazwyczaj związane są z zakażeniem bakteriami lub grzybami z rodzaju Candida.

Fizjologicznie pochwa posiada systemy ochronne, które zapobiegają infekcjom. Kwaśne pH w pochwie zapewnia obecność flory bakteryjnej z rodzaju Lactobacillus. Pałeczki kwasu mlekowego produkują szereg substancji wykazujących działanie przeciwbakteryjne oraz odpowiadają za rozkład glikogenu do kwasu mlekowego. Właśnie kwas mlekowy obniża pH w pochwie do ok. 4 – 4,5. Istnieje wiele czynników, które zaburzają aktywność flory bakteryjnej pochwy. Należą do nich: ciąża, menopauza, miesiączka, stosowanie leków zawierających hormony, terapia antybiotykowa, czy użycie nieodpowiednich środków higienicznych. Ryzyko wystąpienia zakażeń grzybiczych rośnie u pacjentek chorych na cukrzycę.

Podczas pojawienia się czynników sprzyjających infekcjom lub pierwszych objawów, ważna jest suplementacja probiotyków, które zawierają w składzie szczepy z rodzaju: Lactobacillus (np. L. fermentum LA02, L. gasseri 57C, L. plantarum LB931, L. rhamnosus IMC 501, L.paracasei IMC 502).

Kurację należy rozpocząć od zastosowania probiotyków miejscowo w postaci globulek lub tabletek dopochwowych, następnie kontynuować terapię preparatami doustnymi w formie kapsułek, granulatu, czy tabletek przez około 30 dni. Zaleca się również włączenie produktów do higieny intymnej zawierających kwas mlekowy, pantenol, wyciągi roślinne czy witaminy.

Probiototerapia przy chorobach alergicznych.

Kilka lat temu, w szpitalu położniczo-pediatrycznym w Finlandii, przeprowadzono badania oceniające skuteczność podawania probiotyków kobietom w ciąży i niemowlętom, w zapobieganiu wystąpienia chorób alergicznych. Suplementacja stosowana u pacjentów zawierała mieszankę 4 szczepów bakteryjnych Lactobacillus rhamnosus GG, L. rhamnosus LC705, Bifidobacterium breve Bb99 oraz Propionibacterium freudenreichii ssp. shermanii JS.

Wykazano skuteczność zastosowanej profilaktyki probiotycznej! Ryzyko wystąpienia wyprysku, a szczególnie wyprysku atopowego, znacząco się zmniejszyło. Lecz to nie jedyne badanie potwierdzające skuteczność probiotyków w przeciwdziałaniu czy leczeniu atopowego zapalenia skóry (AZS). Wiele badań wskazuje o skuteczności probiotyku z Lactobacillus GG. To właśnie preparaty z tym szczepem są najbardziej popularne w Polsce.

Stan mikroflory jelitowej kobiety w ciąży może mieć znaczenie w rozwoju alergii pokarmowych u dzieci. Niezwykle skuteczne jest stosowanie probiotyków już w przebiegu ciąży. Szczególnie ważne jest to u rodziców, u których została stwierdzona alergia.

Błędne jest przekonanie, iż spożywanie jogurtów czy kefirów wystarczy! Obecne w produktach spożywczych probiotyki ulegają strawieniu w przewodzie pokarmowym. Preparaty farmaceutyczne w procesie technologicznym pokrywane są specjalnymi polimerami, które zabezpieczają bakterie probiotyczne przed strawieniem. Dzięki temu mamy pewność, że przyjęty suplement trafi do naszych jelit i je skolonizuje.

W zwalczaniu objawów wynikających z nietolerancji laktozy istotne znaczenie ma szczep bakterii Lactobacillus salivarius W24. Bakteria ta ma zdolność wytwarzania enzymu rozkładającego laktozę – laktazę. Bóle brzucha czy wzdęcia pojawiające się po spożyciu produktów mlecznych są niwelowane po zastosowaniu probiotyku. Szczep L. salivarius W24 jest odporny na działanie kwasu żołądkowego i pozytywnie wpływa na kondycję flory jelitowej.

Probiotyk w jelitach i na jelita działa

Na pewno probiotyki są skuteczną i bezpieczną metodą profilaktyki i łagodzenia objawów występujących w przebiegu chorób przewodu pokarmowego takich jak zespół jelita drażliwego (IBS) czy choroba Leśniowskiego – Crohna.

Przeprowadzono badania kliniczne na chorych z zespołem jelita drażliwego. Terapia probiotykiem opierała się na suplementacji przez 4 tygodnie szczepem Lactobacillus plantarum 299v. Podawany preparat istotnie zmniejszał dolegliwości bólowe oraz wzdęcia u chorych. Zastosowanie probiotyku wpłynęło również na regulację wypróżnień w ciągu dnia.

Nieodłącznym elementem terapii IBS jest dieta i to właśnie połączenie dedykowanej diety i stosowania probiotyku wykazuje najlepsze rezultaty.

Choroba Leśniowskiego – Crohna jest to schorzenie zapalne jelit o charakterze nieswoistym. Głównymi objawami tej choroby są biegunki, ból i gorączka, a także spadek masy ciała wynikający z zaburzeń wchłaniania substancji odżywczych, witamin oraz mikroelementów. Mimo tego, że wiele badań wykazało korzystny wpływ probiotyków na zmniejszenie częstości występowania objawów, to obecne wytyczne nie potwierdzają tej skuteczności. Przeprowadzono badanie z probiotykiem zawierającym drożdże Saccharomyces boulardi, podczas którego nie wykazano znaczącego zdrowotnego działania. U około 50% chorych nastąpił nawrót choroby i nieprzyjemnych objawów. Nadal trwają badania nad opracowaniem najbardziej skutecznego składu probiotyku.

Bakterie w walce z Helicobacter pylori

Wystąpienie chorób zapalnych górnego odcinka przewodu pokarmowego związane jest często z zakażeniem bakterią Helicobacter pylori. Wrzodów czy stanów zapalnych żołądka i dwunastnicy nie wyleczy monoterapia probiotykiem. Jednak połączenie eradykacji antybiotykami i probiotyku wpływa na skuteczność leczenia.

Najnowsze zalecenia rekomendują włączenie rutynowej suplementacji probiotykiem w leczeniu zakażeń H. pylori.

Probiotykoterapia celowana

Od dawna wiadomo, że stan naszej flory jelitowej ma wpływ na wystąpienie różnych chorób, nie tylko dotykających jelita. To właśnie mikroflora jest pierwszą bronią i wspomaganiem układu immunologicznego. Najnowsze doniesienia pokazują, że probiotyki mogą mieć wpływ na rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Choroba autoimmunologiczna może zostać złagodzona, a nawet zwalczona przez zastosowanie dedykowanej diety i probiotyku.

Odpowiedni ekosystem jelitowy może również hamować wystąpienie zmian nowotworowych. Obecne badania wykazują skuteczność probiotyków w profilaktyce raka okrężnicy i innych nowotworów przewodu pokarmowego. Szczególnie ważna jest celowana kuracja probiotykiem u osób, u których stwierdza się zwiększone ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych.

Nie wszystkie bakterie są złe. O te, które bytują w naszym organizmie należy dbać z należytą starannością. Dobór probiotyku powinien nie tylko opierać się na preferencjach smakowych, ale przede wszystkim na weryfikowaniu składu na obecność szczepów bakteryjnych. Zachęcam zatem do czytania składów preparatów i dostosowywaniu ich do schorzeń i objawów, które nam doskwierają.

 

Agnieszka Piskała-Topczewska
Ekspert ds. żywienia Holistic