SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowt) to stan charakteryzujący się nierównowagą (dysbiozą) bakterii w jelicie cienkim. Mikrobiota jelitowa, czyli zbiorowość mikroorganizmów zamieszkujących nasze jelita, ma kluczowe znaczenie dla zdrowia. Bakterie te przyczyniają się do trawienia pokarmów, produkcji witamin, ochrony przed patogenami i regulacji odpowiedzi immunologicznej. Jednak, gdy bakterie, które zwykle są obecne w jelicie grubym, zaczynają nadmiernie kolonizować jelito cienkie, dochodzi do licznych problemów z układem pokarmowym – mówimy wtedy o SIBO.  

Taka dysbioza może prowadzić do problemów, takich jak wzdęcia, uczucie pełności po jedzeniu, biegunki, zaparcia, osłabienie, zgaga, niestrawność, produkcja nadmiernej ilości gazów, uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego czy niedożywienie (ponieważ bakterie te mogą konkurować z gospodarzem o składniki odżywcze). Równowaga mikrobioty jest zatem kluczowa dla utrzymania zdrowia, a jej zakłócenie, jak w przypadku SIBO, może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych.

Przyczyny SIBO mogą być różne. Często są to problemy z ruchliwością jelit (spowolnienia pasażu jelitowego), na przykład w wyniku choroby autoimmunologicznej, uszkodzenia nerwów lub mięśni jelit. Jeśli masz spowolniony pasaż jelitowy, pokarm może zatrzymać się zbyt długo w jednym miejscu, umożliwiając nadmierne namnażanie się bakterii. Inne możliwe przyczyny SIBO to niedobory enzymów trawiennych, leczenie farmakologiczne (niektóre leki, w tym niektóre rodzaje leków przeciwbólowych i antybiotyków, mogą wpływać na równowagę bakterii w jelitach) czy choroby przewlekłe (np. niedoczynność tarczycy, zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna i celiakia) które mogą wpływać na zdrowie jelit.

Aby prawidłowo zdiagnozować SIBO, niezbędne jest wykonanie badań diagnostycznych, które zleca gastroenterolog. Takie badanie da nam informację, z jakim rodzajem SIBO mamy do czynienia – a dopiero ta informacja umożliwi dobranie spersonalizowanego protokołu terapeutycznego. Leczenie SIBO często wymaga zintegrowanego podejścia, które może obejmować modyfikację diety, antybiotyki i suplementację. Antybiotykoterapia może być niezbędna, aby celowo zredukować ilość problematycznych bakterii, a dietoterapia odgrywa bardzo ważną rolę w kontekście odbudowy prawidłowej mikrobioty jelit. Bez odpowiednio przeprowadzonej dietoterapii powrót do równowagi mikrobioty jelitowej nie będzie możliwy.

W terapii SIBO warto wspierać się również indywidualnie dobraną suplementacją. Pod uwagę można wziąć tu między innymi: probiotyki, enzymy trawienne, berberynę, allicynę z czosnku, olejek z oregano, kwas kaprylowy czy l-glutaminę. Berberyna to związek roślinny, który wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne, a w kontekście SIBO istotną zaletą jest jej zdolność do hamowania patogenów jelitowych, co sprzyja zwalczaniu nadmiernego wzrostu bakterii w jelicie cienkim. Badanie z 2015 roku opublikowane w „Journal of Gastroenterology and Hepatology” wykazało, że berberyna może hamować wzrost bakterii E. coli, co jest jednym z potencjalnych mechanizmów, przez które berberyna może pomagać w leczeniu SIBO. Z kolei badanie opublikowane w „European Review for Medical and Pharmacological Sciences” z 2014 roku wskazuje, że berberyna może zmieniać skład mikrobioty jelitowej na korzyść zdrowszych bakterii. Badanie to wykazało, że berberyna znacząco zmniejszyła liczbę szkodliwych bakterii w jelicie, takich jak Escherichia coli i Streptococcus, jednocześnie zwiększając liczbę korzystnych bakterii, takich jak Bifidobacterium i Lactobacillus. Ponadto berberyna może wpływać na produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które są kluczowe dla zdrowia jelit i ogólnej homeostazy organizmu. Z tego powodu berberyna może być potencjalnie korzystna nie tylko w leczeniu SIBO, ale także w poprawie ogólnego zdrowia jelit.

Natomiast enzymy trawienne mogą pomóc w poprawie trawienia i absorpcji składników odżywczych. Badanie z 2008 roku opublikowane w „Journal of Clinical Gastroenterology” wykazało, że enzymy trawienne mogą poprawić objawy SIBO u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Z kolei olejek z oregano ma silne właściwości antybakteryjne i antygrzybicze, które mogą pomóc w walce z nadmiernym rozwojem bakterii. Kaparyna, inaczej kwas kaprylowy, jest naturalnym związkiem antybakteryjnym i antygrzybiczym, a L-glutamina – aminokwasem, który pomaga w naprawie i ochronie błony śluzowej jelit. Wartym uwagi suplementem może być również allicyna, składnik czosnku, która posiada właściwości przeciwgrzybiczne i przeciwbakteryjne, w tym szczególnie silne przeciwko wielu szczepom bakterii jelitowych. W kontekście SIBO, allicyna może potencjalnie pomóc w kontroli nadmiernego wzrostu bakterii w jelicie cienkim. Badanie z 2018 roku opublikowane w „International Journal of Antimicrobial Agents” wykazało, że allicyna ma silne właściwości antybakteryjne przeciwko wielu typom bakterii, w tym tych, które mogą powodować SIBO. Z kolei w innym badaniu wykazano, że allicyna była skuteczna w leczeniu SIBO u pacjentów z przewlekłym zapaleniem żołądka. Z kolei rodzaj probiotyków zawsze dobieramy indywidualnie w zależności od konkretnego typu SIBO, ponieważ w przypadku zaburzeń związanych z dysbiozą jelitową nieprawidłowo dobrane szczepy bakterii probiotycznych mogą tylko nasilić problem. Pamiętaj, że ostatecznie każda suplementacja powinna być dostosowana indywidualnie do potrzeb pacjenta i prowadzona pod ścisłym nadzorem lekarza i dietetyka, a powyższy tekst nie stanowi porady medycznej.

Daria Łukowska

dietetyczka, popularyzatorka nauki
autorka kanału „Forma na życie” na YouTube

Źródło:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32023228/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4030608/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29365334/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22314537/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8205873/