Witaminy z grupy B wpływają na wiele procesów zachodzących w organizmie. Witaminy z grupy B są ważne między innymi dla produkcji energii, metabolizmu, układu nerwowego, skóry, włosów i paznokci, podziału komórek i hormonów. Ponieważ organizm nie jest w stanie wytwarzać witamin z grupy B, musimy je dostarczać wraz z dietą lub wraz z suplementami diety. Najczęstszym obecnie niedoborem witaminy B jest niedobór witaminy B12, który może prowadzić między innymi do anemii, zmęczenia i zaburzeń neurologicznych.

WITAMINY Z GRUPY B

Witaminy z grupy B składają się z ośmiu rozpuszczalnych w wodzie witamin: tiaminy (B1), ryboflawiny (B2), niacyny (B3), kwasu pantotenowego (B5), pirydoksyny (B6), biotyny (B7), kwasu foliowego (B9) i kobalaminy (B12).  Jak wszystkie witaminy, witaminy z grupy B są niezbędne, co oznacza, że ​​organizm nie jest w stanie ich sam wyprodukować, lecz musimy je pozyskać z diety i/lub suplementów diety. W jelitach znajdują się dobre bakterie, które mogą wytwarzać pewne witaminy z grupy B, ale zwykle nie zapewniają one wystarczających ilości by pokryć zapotrzebowanie organizmu dlatego, szczególnie, że bardzo powszechny jest niedobór pożytecznych bakterii jelitowych. W diecie witaminy z grupy B występują w pokarmach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby i drób, produkty mleczne i jaja oraz w warzywach, głównie w zielonych warzywach liściastych i roślinach strączkowych. Organizm potrzebuje witamin z grupy B do produkcji energii i prawidłowego metabolizmu. Nawet funkcje wątroby, mózgu i układu nerwowego wymagają witamin z grupy B. Witaminy z grupy B są również ważne dla prawidłowej kondycji skóry, włosów i paznokci, produkcji hormonów, układu odpornościowego oraz tworzenia substancji sygnalizacyjnych i samego DNA (materiału genetycznego).

NIEDOBÓR WITAMIN Z GRUPY B

Niedobór witamin z grupy B może wystąpić, gdy wchłanianie składników odżywczych i/lub trawienie jest upośledzone oraz gdy nasza  dieta jest uboga w witaminy z grupy B. Zapotrzebowanie na witaminy z grupy B wzrasta wraz ze stresem, przy dużym spożyciu alkoholu, podczas ciąży i karmienia piersią. Zapotrzebowanie na witaminy z grypy B zwiększa się wraz z wiekiem, dlatego też o odpowiednią ich podaż powinny zadbać szczególnie osoby starsze.

OBJAWY NIEDOBORU WITAMINY B

• Zmniejszona produkcja energii i metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów
• Zaburzenia neurologiczne
• Zmęczenie
• Wahania nastroju
• Depresja
• Zaburzenia snu
• Zmniejszony apetyt
• Problemy żołądkowe
• Niedokrwistość (brak krwi)
• Obniżona jakość/problemy ze skórą, włosami i paznokciami
• Bóle głowy i migreny
• Upośledzenie funkcji tarczycy
• Bezpłodność
• Wady wrodzone
• Obniżona odporność
• Zespół Wernickego-Korsakowa i beri-beri (poważny niedobór witaminy B1)
• Pelagra (ciężki niedobór witaminy B3)

Aby organizm mógł prawidłowo wchłonąć witaminę B12 z pożywienia, w żołądku potrzebna jest wystarczająca ilość kwasu solnego. Kwas solny pomaga uwolnić witaminę B12 z białka zwierzęcego. Kiedy witamina B12 jest uwalniana, jest ona powiązana z tak zwanym czynnikiem wewnętrznym, który umożliwia wchłanianie witaminy w jelicie cienkim. W przypadku niedoborów kwasu solnego i/lub czynnika wewnętrznego wchłanianie witaminy B12 jest znacznie zmniejszone. Niedobór witaminy B12 może zatem wynikać zarówno z niewystarczającego spożycia witaminy, jak i braku kwasu solnego lub czynnika wewnętrznego. Stres, niedobory minerałów i niektóre leki zmniejszające kwas solny w żołądku mogą powodować zmniejszone wchłanianie witaminy B12 z diety (1).

WITAMINA B12

Witamina B12 (kobalamina) występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby, jaja i produkty mleczne (9). Witamina B12 wpływa na funkcje neurologiczne organizmu, ponieważ odgrywa ona rolę w tworzeniu i regeneracji połączeń nerwowych oraz tkanki rdzenia kręgowego. Witamina B12 jest również ważna dla podziału komórek i produkcji czerwonych krwinek, DNA (materiału genetycznego), hormonów, wytwarzania energii i prawidłowego metabolizmu (10) oraz przyczynia się do prawidłowych funkcji psychologicznych i prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.

NIEDOBÓR WITAMINY B12

Nadmiar witaminy B12 jest magazynowany w wątrobie. Słabe wchłanianie z jelit lub dieta uboga w witaminę B12 prowadzi z czasem do opróżnienia zapasów wątroby i wystąpienia niedoboru. Niedobór witaminy B12 jest najczęstszym niedoborem witamin z grupy  B i powoduje m.in. anemię (niedobór krwi) oraz  zaburzenia neurologiczne.

OBJAWY NIEDOBORU WITAMINY B12

• Zmęczenie
• Niedokrwistość (niskie stężenie hemoglobiny we krwi lub liczby krwinek czerwonych)
• Zmniejszony apetyt
• Mrowienie i pełzanie w dłoniach, stopach i nogach
• Zaburzenia/utrata pamięci
• Problemy poznawcze
• Depresja
• Drętwienie
• Słaba koordynacja
• Bezpłodność męska
• Demencja
• Piekący język

Niedokrwistość złośliwa jest formą niedokrwistości spowodowaną niedoborem witaminy B12. Osoby cierpiące na niedokrwistość złośliwą mają niedobór witaminy B12 z powodu niewystarczającego tworzenia się czynnika wewnętrznego w żołądku . Poważny niedobór witaminy B12 przez długi czas może prowadzić do uszkodzeń neurologicznych, takich jak uszkodzenie rdzenia kręgowego a nawet paraliż.

Amerykańskie badanie wykazało niedobór witaminy B12 w mózgu osób starszych oraz osób chorych na autyzm i schizofrenię. Osoby starsze, kobiety w ciąży i karmiące piersią, alkoholicy, osoby cierpiące na alergię na gluten, osoby na diecie roślinnej, pacjenci z niedokrwistością złośliwą, osoby z problemami żołądkowymi i jelitowymi, osoby po operacji bajpasu żołądka oraz weganie są w grupie zwiększonego ryzyka niedoboru witaminy B12.

W przypadku niedoboru witaminy B12 zwiększa się poziom aminokwasów homocysteiny i tzw. kwasu metylomalonowego (MMA). Zarówno homocysteina, jak i MMA powstają w wyniku metabolizmu organizmu. Ponieważ witamina B12 odgrywa rolę w metabolizmie i jest potrzebna do przemiany homocysteiny i MMA, niedobór B12 doprowadzi do gromadzenia się homocysteiny i MMA. Oprócz niedoboru witaminy B12, poziom homocysteiny wzrasta również przy niedoborze witaminy B6 i/lub kwasu foliowego. Podwyższone wartości homocysteiny są szkodliwe dla zdrowia i wiążą się między innymi ze zwiększonymi stanami zapalnymi, stresem oksydacyjnym i chorobami układu krążenia .

Maja Stål, dietetyk i analityk biomedyczny