Rak skóry jest jedną z najpowszechniejszych form nowotworów, a liczba przypadków tego nowotworu wzrosła w ciągu ostatnich 20 lat. Czynnikiem ryzyka raka skóry jest nadmierna ekspozycja na słońce, szczególnie u osób o jasnej karnacji i wrażliwej skórze. Opalanie w odpowiedniej dawce niesie jednak ogromne korzyści zdrowotne m.in. dlatego, że promienie słoneczne UVB powodują powstawanie w skórze witaminy D. Badania pokazują, że witamina D działa ochronnie przeciw powstawaniu i rozwojowi raka skóry i innych chorób.

Niedobór witaminy D jest zjawiskiem powszechnym na całym świecie (1). W zależności od regionu, od 24 do 99% światowej populacji ma niedobór witaminy D (2,3). Główną przyczyną niedoboru witaminy D jest niewystarczająca ekspozycja na światło słoneczne (4). Niski poziom witaminy D we krwi jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu różnych chorób, w tym raka (5).

Witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, którą uzyskujemy głównie poprzez syntezę w skórze, do przebiegu której niezbędne jest promienie ultrafioletowe z promieni słonecznych (6). Słońce wytwarza różne rodzaje promieniowania ultrafioletowego i jesteśmy poddawani  wpływowi promieniowania UVA i UVB. Promieniowanie UVA dociera w głąb skóry i przyczynia się do jej starzenia się. Zarówno promieniowanie UVA, jak i UVB powoduje oparzenia słoneczne i może zwiększać ryzyko wystąpienia raka skóry, ale tylko promieniowanie UVB prowadzi do produkcji witaminy D (7). Kiedy skóra jest wystawiona na działanie promieniowania UVB, cholesterol w skórze przekształca się w cholekalcyferol (witaminę D3). Na efektywność syntezy witaminy D w skórze wpływa pora roku, pora dnia, szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, zanieczyszczenie powietrza, kolor skóry, wiek, wielkość odsłoniętej powierzchnia skóry, co zazwyczaj wiąże się z odzieżą i stosowaniem filtrów przeciwsłonecznych, ponieważ filtry przeciwsłoneczne pochłaniają promieniowanie UVB (8,9 ). W krajach skandynawskich organizm może wytwarzać witaminę D w znacznych ilościach jedynie w miesiącach letnich, ponieważ promieniowanie UVB jest filtrowane w atmosferze, gdy słońce znajduje się nisko na niebie (7).

Ryzyko wystąpienia  kilku form raka jest zmniejszone u osób z wyższym poziomem witaminy D, a suplementacja witaminy D, i rozsądna ekspozycja na słońce jest korzystna w postępowaniu w przypadku kilku różnych typów nowotworów.

Kiedy cholekalcyferol wytworzy się w skórze, wchłania się do krwi i ulega dwuetapowej przemianie, najpierw w wątrobie, a następnie w nerkach, w aktywną witaminę D, która oddziałuje na organizm na poziomie komórkowym. Aby móc przekształcić cholekalcyferol w aktywną witaminę D, musimy mieć odpowiedni poziom magnezu. Witamina D jest potrzebna do prawidłowego przebiegu wielu procesów zachodzących w organizmie. Jest między innymi ważna dla dobrej kondycji kości, zębów, pracy układu odpornościowego, hormonów i zdrowia jelit (10).

WITAMINA D A RAK SKÓRY

Rak skóry jest czwartą najczęstszą formą raka na świecie i stanowi 6,2 procent całkowitej liczby przypadków raka. Ekspozycja na słońce jest czynnikiem ryzyka raka skóry, ale także ważnym źródłem witaminy D (11). W badaniach wykazano, że witamina D zapewnia działanie ochronne przed wieloma chorobami, co nie jest zaskakujące, ponieważ witamina wpływa na około 2000 ekspresji genów (12).

Ryzyko wystąpienia kilku nowotworów jest zmniejszone u osób z wyższym poziomem witaminy D, a suplementacja witaminą D i rozsądna ekspozycja na słońce są korzystne w przypadku kilku różnych typów nowotworów (13). Aby zmniejszyć śmiertelność, konieczne jest stężenie witaminy D we krwi wynoszące co najmniej 75 nmol/l (14). Pomimo tego, że na naszych szerokościach geograficznych jesteśmy narażeni na stosunkowo niewielką ilość promieniowania UVB, w Skandynawii nowotwory skóry występują częściej niż w pozostałej części Europy (15). Uważa się, że dzieje się tak dlatego, że Skandynawowie łatwiej ulegają oparzeniom podczas opalania. Wśród osób o jasnej karnacji ryzyko raka skóry jest najwyższe u osób, które opalają się i ulegają oparzeniom słonecznym w czasie wakacji (10). U osób, które przez cały rok przebywają na świeżym powietrzu i opalają się równomiernie, ryzyko zachorowania na czerniaka jest mniejsze, ponieważ pigmentacja skóry chroni przed promieniowaniem ultrafioletowym (16).

Istnieją różne rodzaje raka skóry; rak podstawnokomórkowy, rak płaskonabłonkowy i czerniak. Czerniak jest najniebezpieczniejszym rodzajem raka skóry. Wyższy poziom witaminy D we krwi wiąże się z lepszym rokowaniem u pacjentów z czerniakiem (17). Badanie przeprowadzone w 2009 roku na pacjentach chorych na czerniaka pokazuje, że wyższy poziom witaminy D we krwi wiąże się z mniejszą grubością guza (18). Niższy poziom witaminy D u osób chorych na czerniaka wiąże się ze zwiększonym stanem zapalnym i niższą szansą na przeżycie (10).

Jednym z podejść do rozwoju raka jest uszkodzenie DNA w komórkach DNA w komórkach skóry może zostać uszkodzone na przykład przez promieniowanie ultrafioletowe słońca. Witamina D chroni skórę przed promieniowaniem ultrafioletowym, ponadto wspomagając naprawę uszkodzonych komórek DNA.

W badaniu przeprowadzonym w 2023 r. na 498 Finach o podwyższonym ryzyku raka skóry wykazano, że u osób regularnie przyjmujących suplementy witaminy D ryzyko zachorowania na raka skóry było mniejsze w porównaniu z osobami, które nie przyjmowały suplementów witaminy D. Naukowcy zaobserwowali również, że ryzyko zachorowania na czerniaka było znacznie niższe u osób przyjmujących suplementy witaminy D w porównaniu z osobami, które nie przyjmowały suplementów witaminy D (19).

Aktywna witamina D wiąże się z receptorem (VDR) znajdującym się w większości komórek organizmu. Wiążąc się z VDR, witamina D reguluje różne mechanizmy komórkowe i w ten sposób może hamować rozwój raka (20). Cechą charakterystyczną komórek nowotworowych jest upośledzenie różnicowania komórek. Różnicowanie komórek to proces, który powoduje, że komórki przekształcają się w różne, specyficzne typy komórek o różnych funkcjach. Witamina D wspomaga różnicowanie komórek. Witamina D zapobiega także rozprzestrzenianiu się komórek nowotworowych i ma właściwości przeciwzapalne (21). Ponadto witamina D sprzyja zrównoważonej śmierci komórek. Śmierć komórek to coś, co dzieje się w naszym organizmie cały czas i oznacza, że ​​chore komórki same się zabijają. Niezrównoważona śmierć komórek zwiększa ryzyko rozwoju raka (22).

Jedną z przyczyn rozwoju raka jest uszkodzenie DNA w komórkach. DNA w komórkach skóry może zostać uszkodzone na przykład przez promieniowanie ultrafioletowe słońca. Witamina D chroni skórę przed promieniowaniem ultrafioletowym (21), a ponadto wspiera procesy naprawcze uszkodzonego DNA (23).

KREMY PRZECIWSŁONECZNE, A POZIOM WITAMINY D I RAK SKÓRY

Promieniowanie ultrafioletowe słońca wywołuje  szereg pozytywnych skutków dla naszego zdrowia. Oprócz tego, że światło słoneczne przyczynia się do powstawania witaminy D, jest również dobre dla zdrowia układu krążenia. Promieniowanie UVA ze słońca obniża ciśnienie krwi i zwiększa przepływ krwi i tętno. Promieniowanie UVA powoduje wydzielanie się ze skóry tlenku azotu (NO), który rozszerza naczynia krwionośne (24). Osoby przebywające na słońcu bez poparzenia żyją dłużej. Badanie z 2014 roku wykazało, że śmiertelność z dowolnej przyczyny była odwrotnie proporcjonalna do nawyków związanych z ekspozycją na słońce. Śmiertelność wśród osób unikających ekspozycji na słońce była około dwukrotnie większa niż w przypadku osób o największej ekspozycji na słońce (25).

Filtry przeciwsłoneczne chronią przed oparzeniami słonecznymi, ale nie przed czerniakiem. Dlatego też stosowanie filtrów przeciwsłonecznych w celu spędzania większej ilości czasu na słońcu zapewnia „fałszywą ochronę”, która w rzeczywistości zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka (26,27). Ponadto podczas stosowania filtrów przeciwsłonecznych zmniejsza się powstawanie witaminy D w skórze (4).

WSKAZÓWKI  DOTYCZĄCE WITAMINY D

1. Opalaj się mądrze!
Skorzystaj z zdrowotnego działania słońca, nie oparzając się. Latem opalaj całe ciało przez około 30 minut w środku dnia, bez ochrony przeciwsłonecznej. Wystarczy wytworzyć około 10 000 IU witaminy D. Jeśli łatwo ulegasz oparzeniom, opalaj się krócej, może 10 minut i/lub noś odzież ochronną i kapelusz przeciwsłoneczny.

2. Sprawdź poziom witaminy D za pomocą prostego badania krwi.

3. Przyjmuj suplementy witaminy D w odpowiednich dawkach, w zależności od poziomu witaminy D we krwi.
Szczególnie ważne jest przyjmowanie dodatkowej dawki witaminy D w miesiącach zimowych, a w przypadku jej niedoborów – większej dawki, na przykład 5000 j.m./dzień. Holistic oferuje kilka różnych suplementów witaminy D zarówno w postaci płynnej, jak i kapsułek. Wszystkie suplementy witaminy D firmy Holistic zawierają naturalną witaminę D3, która jest tą samą formą witaminy D, która powstaje, gdy spędzamy czas na słońcu. Stosując suplementację witaminy D warto rownocześnie zadbać o odpowiednią podaż magnezu, ponieważ magnez jest potrzebny, aby witamina D3 została przekształcona w aktywną witaminę D w organizmie. Przyjmowanie suplementów magnezu jest szczególnie ważne w przypadku przyjmowania 5000 jm witaminy D lub większych dawek dziennie.

ODNIESIENIA:

1. Nair R, Maseeh A. Vitamin D: The „sunshine” vitamin. J Pharmacol Pharmacother. 2012 Apr;3(2):118-26.

2. Sherief LM., et al. Vitamin D status and healthy Egyptian adolescents: Where do we stand? Medicine (Baltimore). 2021 Jul 23;100(29):e26661.

3. Meral G., et al. The prevalence of vitamin D deficiency in children, adolescents and adults in a sample of Turkish population. Ethno Med. 2016;10:249–254.

4. Tugrul B., et al. Vitamin D Levels in Children During Winter and the Relationship Between Sunscreen and Sun Protection Behaviors. Dermatol Pract Concept. 2023 Jul 1;13(3):e2023190.

5. Guerrieri-Gonzaga A, Gandini S. Vitamin D and overall mortality. Pigment Cell Melanoma Res. 2013 Jan;26(1):16-28.

6. Sutedja EK., et al. The Chemoprotective Role of Vitamin D in Skin Cancer: A Systematic Review. Cancer Manag Res. 2022 Dec 23;14:3551-3565. 7. www.vetenskaphalsa.se

8. Wacker M, Holick MF. Sunlight and Vitamin D: A global perspective for health. Dermatoendocrinol. 2013 Jan 1;5(1):51-108.

9. Norval M, Wulf HC. Does chronic sunscreen use reduce vitamin D production to insufficient levels? Br J Dermatol. 2009 Oct;161(4):732-6.

10. Ombra MN., en al. Vitamin D status and risk for malignant cutaneous melanoma: recent advances. Eur J Cancer Prev. 2017 Nov;26(6):532-541.

11. Nautiyal R, Bhatnagar P. Deciphering the role of vitamin D on skin cancers and tumour microenvironment. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2023 Jul 19:1-10.

12. Nagpal S., et al. Noncalcemic actions of vitamin D receptor ligands. Endocr. Rev. 2005;26:662–687.

13. Pludowski P., et al. Vitamin D effects on musculoskeletal health, immunity, autoimmunity, cardiovascular disease, cancer, fertility, pregnancy, dementia and mortality – a review of recent evidence. Autoimmun Rev. 2013;12:976–989.

14. Zittermann A., et al. Vitamin D deficiency and mortality risk in the general population: a meta-analysis of prospective cohort studies. Am J Clin Nutr. 2012;95:91–100.

15. Ferlay J., et al. Estimates of worldwide burden of cancer in 2008: GLOBOCAN 2008. Int J Cancer. 2010;127:2893–2917.

16. Westerdahl J., et al. Sunscreen use and malignant melanoma. Int J Cancer. 2000 Jul 1;87(1):145-50.).

17. Deeb KK., et al. Vitamin D signaling pathways in cancer: potential for anticancer therapeutics. Nat Rev Cancer. 2007, 7:684–700.

18. Newton-Bishop JA., et al. Serum 25-hydroxyvitamin D3 levels are associated with Breslow thickness at presentation and survival from melanoma. J Clin Oncol. 2009;27:5439–5444.

19. Kanasuo E., et al. Regular use of vitamin D supplement is associated with fewer melanoma cases compared to non-use: a cross-sectional study in 498 adult subjects at risk of skin cancers. Melanoma Res. 2023 Apr 1;33(2):126-135.

20. Welsh J. Vitamin D metabolism in mammary gland and breast cancer. Mol Cell Endocrinol. 2011;347:55–60.

21. Mason RS, Reichrath J. Sunlight vitamin D and skin cancer. Anticancer Agents Med Chem. 2013;13(1):83–97.

22. Jeon SM, Shin EA. Exploring vitamin D metabolism and function in cancer. Exp Mol Med. 2018;50(4):1–14.).

23. Rass K, Reichrath J. UV damage and DNA repair in malignant melanoma and nonmelanoma skin cancer. Adv Exp Med Biol. 2008;624:162–178.

24. Halliday GM, Byrne SN. An unexpected role: UVA-induced release of nitric oxide from skin may have unexpected health benefits. J Invest Dermatol. 2014 Jul;134(7):1791-1794.

25. Lindqvist PG., et al. Avoidance of sun exposure is a risk factor for all-cause mortality: results from the Melanoma in Southern Sweden cohort. J Intern Med. 2014 Jul;276(1):77-86.

26. Westerdahl J., et al. Sunscreen use and malignant melanoma. Int J Cancer. 2000 Jul 1;87(1):145-50.

27. Westerdahl J., et al. Is the use of sunscreens a risk factor for malignant melanoma? Melanoma Res. 1995 Feb;5(1):59-65.