Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat zgonów w 2020 roku – podobnie jak w latach ubiegłych – głównymi przyczynami zgonów były choroby układu krążenia i choroby nowotworowe; obie grupy odpowiadały za blisko 60% wszystkich zgonów.
Choroby układu sercowo-naczyniowego, czy inaczej choroby układu krążenia – obejmujące zaburzenia w obrębie serca i układu naczyń krwionośnych – niestety zbierają coraz większe żniwo i niezmiennie nie schodzą z podium najczęściej zabijających schorzeń.
Oczywiście ryzyko ich występowania zależy od różnych czynników- od wieku, przez predyspozycje genetyczne po – bardzo ważny – styl życia. I o ile na wiek nie mamy wpływu, o tyle na styl życia – jak najbardziej. W tym artykule zasugeruję Ci, jakie zmiany możesz wprowadzić już dziś, jeśli chcesz zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia.
Do chorób sercowo-naczyniowych zaliczamy między innymi:
- nadciśnienie tętnicze,
- miażdżycę,
- chorobę wieńcową,
- Chorobę niedokrwienną serca,
- zawał serca,
- Przewlekłą niewydolność serca,
- choroby zastawek serca,
- udary,
- zapalenie mięśnia sercowego.
Nadciśnienie tętnicze charakteryzuje się podwyższonym ciśnieniem tętniczym i jest jednym z ważniejszych czynników rozwoju chorób układu krążenia. Miażdżyca charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym oraz zwężeniem światła naczyń krwionośnych na skutek odkładania się tak zwanych „blaszek miażdżycowych” w błonie wewnętrznej tętnic. W konsekwencji rozwoju procesu miażdżycowego możemy zaobserwować rozwój choroby niedokrwiennej serca (inaczej choroby wieńcowej), a w następstwie zawał, czyli uszkodzenie serca na skutek jego niedokrwienia bądź niewydolność serca – czyli stan, w którym serce nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości krwi do innych narządów.
CZYNNIKI RYZYKA
Dyslipidemia
Do czynników zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia możemy zaliczyć zaburzenia gospodarki lipidowej, nazywanej dyslipidemią. Jednak badania sugerują, że przekroczenie aktualnej laboratoryjnej „normy” (czyli 190 mg/dl ) całkowitego cholesterolu, wcale nie musi wiązać się z zwiększonym ryzykiem czy podwyższoną śmiertelnością na skutek chorób układu sercowo naczyniowego. Warto zwrócić uwagę na dokładniejsze markery ryzyka chorób sercowo-naczyniowych takich jak stosunek trójglicerydów do poziomu cholesterolu HDL, którego nieprawidłowy stosunek, może wiązać się ze sztywnością tętnic czy cholesterol resztkowy który wiąże się z podwyższonym stanem zapalnym w organizmie i może zwiększać ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Zaburzenia gospodarki cukrowo-insulinowej
Zaburzenia gospodarki cukrowo-insulinowej, takie jak insulinooporność czy cukrzyca typu 2 wiążą się z zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz z podwyższonym ciśnieniem. Zaburzenia kontroli glikemii są często powiązane ze stanem zapalnym w organizmie, a ten z kolei jest głównym winowajcą zmian miażdżycowych w organizmie.
Styl życia
Palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, siedzący styl życia i nieprawidłowa, czyli mocno przetworzona dieta – to silne czynniki ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Profilaktyka
Czynniki ryzyka zwiększające ryzyko problemów z układem krążenia to w większości czynniki, na które możemy mieć naprawdę duży wpływ. Postawienie na niskoprzetworzoną, odpowiednio zbilansowaną i przeciwzapalną dietę będzie miało wpływ na cały organizm – od zmniejszenia stanu zapalnego, przez wyrównanie gospodarki cukrowo-insulinowej, poprawę parametrów lipidowych we krwi, po obniżenie ciśnienia. Unikanie przetworzonej żywności i zmniejszenie spożywanego cukru będą istotnym elementem prewencji rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Ważny jest również rodzaj tłuszczów obecnych w diecie. Oliwa jest tu bez wątpienia królową, ale również spożywanie tłustych ryb bogatych w kwasy tłuszczowe Omega-3 (lub suplementacji kwasami omega3, kiedy nie spożywamy odpowiedniej ilości ryb w diecie) wiąże się z zmniejszeniem stanu zapalnego, obniżeniem ciśnienia krwi i może zmniejszać ryzyko występowania chorób układu krwionośnego. Najnowsze badanie przeprowadzone przez Karolinska Institutet w Szwecji pokazało, że receptor aktywowany przez substancje utworzone z kwas W kontekście prewencji chorób układu krążenia kluczowe będzie także wyeliminowanie z diety tłuszczów typu trans, które to dominują w przetworzonej żywności.
Warzywa i owoce – to podstawa dobrze zbilansowanej diety – są one bogactwem zarówno błonnika, witamin jak i antyoksydantów. Badania sugerują, że spożywanie dużych ilości błonnika wiąże się z mniejszym ryzykiem występowania chorób sercowo naczyniowych. Dodatkowo produkty bogate w polifenole, takie jak owoce jagodowe czy kurkuma, w pozytywny sposób wpływają na gospodarkę lipidową, chronią organizm przed stresem oksydacyjnym, zmniejszają nadciśnienie i mogą zmniejszać ryzyko powstawania blaszki miażdżycowej.
Niezbędne dla zdrowia układu krążenia jest dostarczenie odpowiedniej ilości potasu i magnezu – jeśli jest to możliwe, to z dietą. A jeśli nie – należy podstawić na dobrej jakości suplementację, zawsze wybierając preparaty organiczne, jak np. cytrynian magnezu.
W badaniu przeprowadzonym wśród pacjentów na oddziale intensywnej opieki kardiologicznej 53% pacjentów miało zawartość magnezu w komórce poniżej najniższej normalnej kontroli.
Suplementując magnez i potas pamiętaj, że bardzo ważny jest odpowiedni stosunek elektrolitów: magnezu, potasu i sodu, dlatego też dawki suplementacyjne powinny być dobierane indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia pacjenta.
Bezwzględnie należy zadbać o ruch – regularna, umiarkowana aktywność fizyczna jest kluczowa, jeżeli chodzi o obniżenie ciśnienia oraz zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Będzie ona również znacząca w kontekście zmniejszenia masy ciała, co w wielu przypadkach będzie pożądane – wysoki poziom BMI wiąże się z ryzykiem nadciśnienia i rozwojem chorób układu krążenia. Codzienny spacer, te 8 000 – 10 000 kroków dziennie może naprawdę zrobić różnicę dla Twojego serducha. Najlepiej w okolicy zielonej, na przykład w lesie, co dodatkowo obniża poziom stresu w organizmie – a to akurat bardzo ważne, bo długotrwały stres w negatywny sposób wpływa na organizm, zwiększając poziom stanu zapalnego w organizmie i przyczyniając się do zwiększonej produkcji prozapalnych cytokin (np. IL-6), a te, jak wyżej wspomniałam, są mocno powiązane z ryzykiem występowania chorób serca. Przy przewlekłym stresie możesz również włączyć do diety suplementację adaptogenami, np. Ashwagandę.
I jak zwykle w kontekście zdrowia, tak i w tym przypadku – zadbaj o długość i dobrą jakość snu! Osoby, które na co dzień śpią mniej, niż 5 godzin mają większe prawdopodobieństwo rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego w stosunku do osób, które śpią około 8 godzin dziennie. Zaburzenia jakości i długości snu zaburzają zdrowie metaboliczne na każdym poziomie, a także sprzyja powstawaniu stanów zapalnych w organizmie.
Jeżeli zależy Ci na prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego – postaw na zdrowy styl życia. Zadbaj o prawidłową masę ciała i dobrze zbilansowaną, bogato-odżywczą dietę, która będzie sprzyjać regulacji gospodarki cukrowo-insulinowej oraz lipidowej. Pamiętaj również o spożywaniu w diecie dobrej jakości tłuszczów dostarczanych wraz z odpowiednimi produktami spożywczymi oraz o suplementacji uzupełniającej. Poza tym postaw na regularną aktywność fizyczna, dbałość o sen i rytm dobowy oraz redukcję stresu.Te wszystkie elementy powinny sprawić, że zminimalizujesz ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Daria Łukowska
Dietetyczka, popularyzatorka nauki.
Autorka serii na kanale YT „Wiedzana życie”
Źródła:
https://www.jci.org/articles/view/142883
https://openheart.bmj.com/content/5/2/e000775.abstract
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3953355/
https://openheart.bmj.com/content/openhrt/8/2/e001715.full.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5418209/
https://academic.oup.com/clinchem/article/61/3/533/5611355?login=true
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/jch.13038
https://academic.oup.com/eurheartj/article/18/6/1019/476958?login=true
https://renegadewellness.files.wordpress.com/2011/02/cholesterol-mortality-chart.pdf
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002934305007552
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1751-7176.2011.00576.x
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24129358/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22277145/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20018807/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21928900/
https://www.jci.org/articles/view/142883
https://openheart.bmj.com/content/5/2/e000775.abstract
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3953355/
https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/how-too-little-potassium-may-contribute-cardiovascular-disease
https://openheart.bmj.com/content/openhrt/8/2/e001715.full.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5418209/
Ashwagandha to dobrze znany adaptogen, korzystnie wpływający na jakość snu i wspomagający nas w radzeniu sobie ze stresem. Zioło to jest również często używane w celu wzmocnienia układu odpornościowego.
Jedno z badań przetestowało zdolność ashwagandhy do stymulowania przeciwciał i neuroprzekaźników układu odpornościowego.
Adaptogeny to substancje, które mogą pomóc nam poprawić naszą odporność na stres. Istnieje kilka ziół, które są zaliczane do adaptogenów, są to różeniec górski, żeń-szeń i ashwagandha. Oprócz wpływu na odczuwany stres, ashwagandha może wspierać układ odpornościowy i działać jako przeciwutleniacz poprzez zdolność do wychwytywania wolnych rodników.
Substancje czynne w Ashwagandzie
Uważa się, że rola Ashwagandhy jako immunostymulatora wynika z zawartości glikozydów witanolidowych. W badaniach na zwierzętach wykazano, że działanie tych glikozydów stymuluje makrofagi i splenocyty komórek odpornościowych, które znajdują się w śledzionie i są prekursorami m.in. limfocytów T, B i NK. Celem tego badania było sprawdzenie, w jaki sposób korzeń i liście ashwagandhy wpływają na odpowiedź immunologiczną u ludzi. Dokonano tego, umożliwiając zdrowym osobom w średnim wieku przyjmowanie placebo lub ashwagandhy przez 30 dni. Następnie zmierzono różnicę w kondycji układu odpornościowego. Jako rozszerzenie badania, grupie placebo pozwolono następnie testować ashwagandhę przez 30 dni. Dokonano tego w ramach tzw. otwartej etykiety. Oznacza to, że uczestnicy byli świadomi, że otrzymali składnik aktywny.
Ashwagandha stymuluje układ odpornościowy
Po 30-dniowym okresie ślepym grupa otrzymująca ashwagandhę miała więcej przeciwciał różnych typów (IgA, IgM, IgG), substancji sygnalizujących układ odpornościowy (INF-gamma i IL-4) oraz białych krwinek różnych podtypów (CD45). +, CD3+, CD4+, CD8+, CD19+ i NK).
W grupie placebo zmniejszyła się natomiast liczba białych krwinek. Po rozszerzeniu badania, w 60 dniu, u tych którzy wcześniej otrzymywali placebo, a teraz testowali ashwagandhę – odnotowano zwiększoną liczbę przeciwciał, substancji sygnalizujących i białych krwinek. Ci, którzy otrzymywali ashwagandhę przez cały czas, nadal poprawiali swoje markery układu odpornościowego.
Wniosek z badania jest taki, że ashwagandha może znacząco poprawić układ odpornościowy u zdrowych osób i być wsparciem w przypadku ryzyka wystąpienia infekcji.
Źródło:
Tharakan A, Shukla H, Benny IR, Tharakan M, George L, Koshy S. Immunomodulatory Effect of Withania somnifera (Ashwagandha) Extract—A Randomized, Double-Blind, Placebo Controlled Trial with an Open Label Extension on Healthy Participants. Journal of Clinical Medicine. 2021; 10(16):3644. https://doi.org/10.3390/jcm10163644
Karwakrol jest organicznym związkiem chemicznym i należy do fenoli monoterpenowych. Jest składnikiem wielu roślin ziołowych, choć najbardziej znaczące jego ilości zawiera oregano, tymianek, majeranek, cząber. Olejek z oregano już Hipokrates uważał za panaceum w lecznictwie. W celach leczniczych zalecali oregano również Arystoteles i Hildegarda z Bingen, np. na niegojące się rany, wściekliznę, trąd, żółtaczkę, reumatyzm, grzybice, łuszczycę, stany zapalne w jamie ustnej, a nawet jako środek przeciwbiegunkowy i dezynfekcyjny. Obecnie karwakrol stosowany jest jako środek grzybobójczy i dezynfekujący oraz w stanach zapalnych jamy ustnej.
Urząd do Spraw Żywności i Leków USA oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności EFSA uznał karwakrol za związek bezpieczny do spożycia jako składnik produktów żywnościowych. Stosowany jest w celu konserwowania i przeciwdziałania rozwojowi bakterii zarówno psujących żywność jak i patogennych.
Należy tu zaznaczyć, że przeprowadzone dotychczas badania nie wykazały toksyczności tego związku. Dawka 33,3mg/kg masy ciała podana myszom dootrzewnowo nie spowodowała efektów niepożądanych.
Oregano najbardziej obfitujące w karwakrol i bogato używane w diecie wpływa na rozkurcz naczyń tętniczych zależny od śródbłonka, zmniejsza opór naczyniowy i obniża ciśnienie tętnicze krwi. Wspiera prawidłowe funkcjonowanie mechanizmów immunologicznych poprzez hamowanie wzrostu bakteryjnego biofilmu, który zaburza procesy immunologiczne i uniemożliwia działanie antybiotyków czy innych środków odkażających.[1]
Naukowcy Nedorostova i wspłpr. przebadali 27 różnych olejków eterycznych i wykazali, że olejek z oregano można zaliczyć zaraz po chrzanie i czosnku do najbardziej aktywnych w stosunku do drobnoustrojów. Oregano wykazuje aktywność przeciwko bakteriom i pleśniom, między innymi działa na Escherichia coli, Enterobakter, Aspergillus, Rhizopus. Karwakrol jest najważniejszym składnikiem, choć jednym z wielu związków występujących w oregano, a bogactwo jego składników działa synergistycznie, wspierając naturalną odporność organizmu. Istotnie ważny jest również tymol i p-cymen – są najczęściej wymieniane jako odpowiedzialne za przeciwdrobnoustrojowe właściwości ekstraktów roślinnych.[2]
Olejek z oregano był używany już od starożytności w kosmetyce, np. do masażu i po kąpieli, w średniowieczu oregano było wykorzystywane w problemach dermatologicznych do aromatyzowania wody do mycia. Obecnie olejek z oregano znajduje zastosowanie w produkcji kosmetyków do higieny osobistej, np. w pastach i płynach do płukania jamy ustnej oraz w mydłach i płynach do kąpieli i w pomadkach.
Skład chemiczny oregano jest bardzo bogaty i w zależności od odmiany i warunków wzrostu może być zmienny, a więc smak i zapach może się różnić. Jednakże bogactwo związków odpowiadających za cechy organoleptyczne pozostaje obszerne i są to: karwakrol, tymol, limonen, pinen, cymen, kariofilen, następnie związki fenolowe i flawonoidy, takie jak: apigenina, luteolina, katechina, kwercetyna, kemferol, eridykcjol, naryngenina, ponadto garbniki, makro i mikroelementy (Fe, K, Mg, P, S, Cu, Zn), witaminy (A,C,E,K,B1,B2, beta-karoten oraz błonnik, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, seskwiterpeny, kwasy fenolowe (p-hydrobenzoesowy, wanilinowy, kawowy, o- i p-kumarowy, ferulowy, galusowy, rozmarynowy, chlorogenowy.[3]
Veenestra i Johnson (2019) wykazali w badaniach właściwości prozdrowotne , że olejki i ekstrakty z oregano przyczyniają się do zmniejszania stanów zapalnych układu pokarmowego, jak również napary z oregano przy nieżytach żołądka i dwunastnicy wykazują podobne działanie.[4]
Fenole: karwakrol i tymol zaliczane są do grupy najsilniejszych antyoksydantów.
Olejek z oregano jest ceniony nie tylko jako remedium w leczeniu dolegliwości przewodu pokarmowego ale także układu krążenia oraz w leczeniu infekcji i zakażeń drobnoustrojami patogennymi i pasożytami; wykazuje silne właściwości utleniające, dzięki czemu chroni komórki przed nadmiarowymi wolnymi rodnikami i opóźnia procesy starzenia komórek. Wykazuje działanie protekcyjne wobec komórek DNA.
Przeprowadzono badanie na myszach, którym zaaplikowano szczepy gronkowca złocistego. Nieleczone myszy zmarły w ciągu tygodnia, natomiast myszy leczone olejkiem z oregano w 1/3 populacji przeżyły. Wykazano również, że karwakrol i tymol zawarty w olejku z oregano mają silną aktywność biologiczną wobec bakterii Helicobacter pyroli, są skuteczne w leczeniu ogólnoustrojowej kandydozy, wykazują działanie podobne do antybiotyku grzybobójczego – nystatyny. W badaniu na myszach zarażonych kandydozą, nieleczone olejkiem z oregano wszystkie myszy zmarły, natomiast wszystkie leczone tym olejkiem przeżyły, a ich wygląd i samopoczucie znacznie się poprawiły. Badania wykazały również aktywność biologiczną wobec pasożytów jelitowych. U pacjentów leczonych olejkiem z oregano w dawce 600 mg na dobę przez 6 tygodni całkowicie wyeliminowano pasożyty z organizmu. Okazało się, że olejek był bardziej skuteczny niż antybiotyk przeciwpasożytniczy tynidazol.[5,6]
Skoncentrowany olejek z oregano jest zawarty suplemencie Holistic Oreganoolja – składa się z mieszanki ekologicznej, tłoczonej na zimno oliwy z oliwek z olejkiem z dzikiego tureckiego oregano, który uzyskuje się poprzez destylację parą wodną. W procesie tym nie używa się rozpuszczalników. Na 1kg skoncentrowanego olejku z oregano potrzeba 65 kg suszonego oregano. W jednej kropli suplementu jest 8,5 mg karwakrolu.
Wystarczy 1-2 krople rozmieszać w 250 ml płynu 1 do 3 razy dziennie.
Teresa Jaroszyńska
Specjalista ds. produktów Holistic Polska
Źródła:
2/ https://ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2012
3/ https://wyd.edu.pl/images/2020/IwP_2_2020/06
4/ International Journal of Nutrition, 2019;3(4):43-52.
Veenestra,J.P. and Johnson,J.J.Oregano.
5/ http://wnoziz.up.poznań.pl – Nowe horyzonty w naukach przyrodniczych.
6/ Journal of Medical Microbiology, 56:519-523.
Awokado jest bogate w błonnik i nienasycone kwasy tłuszczowe. Do tej pory nie było jednak wiadomo, w jaki sposób ten zielony przysmak zmienia florę jelitową. Badania, w których uczestnicy jedli awokado przez 12 tygodni, wykazały zwiększone uczucie sytości i lepszy profil lipidogram. Istnieją również badania, które wykazały, że awokado zmienia poziom pożytecznych substancji wytwarzanych przez bakterie w kale – coś, co sugeruje, że ten owoc sprawia, że symbiotyczne bakterie jelitowe lepiej się rozwijają. Teoria badaczy była taka, że awokado może zwiększać obecność dobrych bakterii i wtedy zwiększa się produkcja np. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które wytwarzają bakterie w procesie rozkładania błonnika – na przykład tego z awokado. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, takie jak kwas masłowy, mają pozytywny wpływ na kondycję jelit, mózgu i całego organizmu.
Przebieg i efekty badania
Uczestnikom pozwolono jeść awokado przez 12 tygodni i porównano ich wyniki krwi z grupą, która nie jadła awokado. Mężczyźni jedli 175 gramów, a kobiety 140 gramów awokado dziennie z ustandaryzowanym celem, który otrzymali od naukowców. Różnica w spożyciu składników odżywczych między grupą z awokado a grupą kontrolną polegała na tym, że u grupy spożywającej awokado odnotowano 10% mniej tłuszczów nasyconych, o 14% więcej energii z tłuszczów wielonienasyconych i o 12 gramów więcej błonnika.
Efekty po 12 tygodniach
Po zakończeniu badania naukowcy byli w stanie zmierzyć różnice między grupami. W grupa spożywającej awokado odnotowano więcej dobrych bakterii i 18 procent więcej kwasów tłuszczowych wytwarzanych przez bakterie. Wystąpiły również różnice w metabolizmie między grupami, w tym różnice w poziomie insuliny i markera stanu zapalnego – TNF-alfa. Dlatego naukowcy dodają pozytywny wpływ na florę jelitową i kwasy tłuszczowe w jelicie do listy pozytywnych skutków zdrowotnych, ze spożywania awokado.
Odniesienia
Sharon V Thompson, Melisa A Bailey, Andrew M Taylor, Jennifer L Kaczmarek, Annemarie R Mysonhimer, Caitlyn G Edwards, Ginger E Reeser, Nicholas A Burd, Naiman A Khan, Hannah D Holscher, Avocado Consumption Alters Gastrointestinal Bacteria Abundance and Microbial Metabolite Concentrations among Adults with Overweight or Obesity: A Randomized Controlled Trial, The Journal of Nutrition, Volume 151, Issue 4, April 2021, Pages 753–762, https://doi.org/10.1093/jn/nxaa219
NAC to nic innego, jak pochodna L-cysteiny, siarkowego aminokwasu, który naturalnie występuje w organizmie. N-acetyl-L-cysteina jest najlepiej przyswajalną formą tego aminokwasu i co ważne, stanowi kluczowy substrat do produkcji glutationu, czyli związku o właściwościach przeciwutleniających, odpowiedzialnego m.in. za procesy detoksykacji. Swoje antyoksydacyjne działanie zawdzięcza strukturze chemicznej, a dokładnie grupom tiolowym (-SH). Właściwości prozdrowotne NAC znane są już od prawie 60 lat, jednak kolejne doniesienia naukowe wskazują na coraz szersze spektrum pozytywnego działania tego aminokwasu na organizm.
NAC stanowi istotny element w syntezie białek, enzymów, kofaktorów oraz wchodzi w skład białek strukturalnych. Aminokwas ten w połączeniu z glutaminą i glicyną jest niezbędny w procesie syntezy glutationu (GSH). Swą sławę NAC zyskała jako aminokwas o właściwościach głównie przeciwutleniających i mukolitycznych. Dzięki zdolności do rozrywania wiązań w polipeptydach śluzu NAC zmniejsza jego lepkość, usprawnia czynność nabłonka oddechowego i ułatwia usuwanie nadmiaru wydzieliny z dróg oddechowych. Przez lekarzy używana jest także jako jeden z najskuteczniejszych środków chroniących organizm przed patogenami, takimi jak bakterie, wirusy czy grzyby. Stosowana jest też prewencyjnie przy nieprawidłowościach wywołanych przewlekłym stresem. Istotnymi wskazaniami do stosowania NAC są również zaburzenia neurologiczne oraz terapia uzależnień. Aminokwas ten cieszy się także sympatią wśród sportowców, ponieważ może pomóc w rozbudowie beztłuszczowej masy mięśniowej.
Działanie
Układ immunologiczny
W wielu badaniach naukowych wykazano, że NAC ma zastosowanie w chorobach autoimmunologicznych. Przewlekły stan zapalny i towarzyszący mu stres oksydacyjny to fundament chorób wynikających z mechanizmów autoagresji organizmu, takich jak choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroby zapalne jelit. Zastosowanie NAC może przyczynić się do zmniejszenia stanu zapalnego i spowolnić autoimmunologiczną destrukcję tkanek (np. tarczycy). Dodatkowo wykazano, że NAC znacznie usprawnia odporność organizmu, dzięki czemu przeciwdziała infekcjom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym. Aminokwas ten jest ponadto wykorzystywany w sytuacji już pojawiającej się infekcji, ponieważ znacznie skraca czas choroby oraz łagodzi jej skutki, ograniczając także ryzyko powikłań. Zastosowanie NAC w takich stanach nieprawidłowości organizmu istotnie przyczynia się do wsparcia wątroby, która i tak jest już narażona na obciążenia ze strony przyjmowanych leków. Poprzez zmniejszenie stresu oksydacyjnego wpływa także na produkcję cytokin prozapalnych i odpowiedź immunologiczną, wykazuje działanie przeciwutleniające.
Układ oddechowy
NAC znajduje swoje zastosowanie przede wszystkim w przebiegu przeziębień, szczególnie w przypadku nadmiaru gęstej wydzieliny w drogach oddechowych, a także w mukowiscydozie. Aminokwas ten zmniejsza dolegliwości związane z utrudnionym oddychaniem w czasie infekcji oraz innych schorzeń, w których trakcie zwiększa się ilość wydzielanego śluzu. Dzięki swej budowie chemicznej, a ściślej dzięki wolnym grupom tiolowym, NAC posiada bowiem zdolność do rozszczepiania wiązań disiarczkowych w glikoproteinach śluzu. Konsekwencją takich zmian strukturalnych w cząsteczkach wydzieliny jest tworzenie nowych kompleksów o właściwościach hydrofilowych, dzięki czemu wydzielina staje się znacznie bardziej płynna i rozrzedzona.
Płodność
Ponieważ NAC jest jednym z głównych prekursorów glutationu ma niezwykle istotne znaczenie w utrzymaniu prawidłowego statusu antyoksydacyjnego organizmu w walce ze stresem oksydacyjnym. Wymienione zjawiska mają ogromne znaczenie w kontekście prawidłowego funkcjonowania komórek rozrodczych, zarówno oocytów, jak i plemników. W związku z tym NAC może istotnie chronić DNA komórkowe przed działaniem wolnych rodników. Jest to szczególnie ważne dla materiału genetycznego, który znajduje się w nasieniu. Wykazano, że bezpłodność męska jest silnie powiązana z obniżeniem poziomu glutationu w organizmie. Włączenie do codziennej diety suplementacji NAC przyczyniło się do wzrostu syntezy glutationu, co wskazuje na fakt, że aminokwas ten może znaleźć zastosowanie w terapiach leczenia bezpłodności.
Układ nerwowy
N-acetylocysteina jest w stanie aktywnie przekraczać barierę krew-mózg. Wykazuje więc działanie stymulujące ośrodkowy układ nerwowy. Wykazano, że suplementacja NAC wpływa na zwiększenie stężenia L-cysteiny w organizmie, co skutkuje pobudzeniem neurotransmisji glutaminowej i dopaminowej. Co istotne jednak nadmiar glutaminianu wykazuje działanie toksyczne, dlatego regulacja jego stężenia jest tak bardzo istotna. W przypadku nadmiaru glutaminianu NAC zmniejsza jego ilość uwalnianą w przestrzeniach synaptycznych. Aminokwas ten istotnie nasila także uwalnianie dopaminy oraz przeciwdziała zniszczeniom jego przenośników, przy których udziale jest on transportowany np. w przestrzeniach międzysynaptycznych. Usprawnienie funkcjonowania gospodarki dopaminowej skutkuje zwiększeniem ogólnego poziomu energii (umysłowej i fizycznej), a także lepszą pamięcią i wzrostem motywacji. Dokładny mechanizm tego działania nie został jednoznacznie określony, jednakże jego efekt potwierdzono w wielu niezależnych próbach klinicznych. NAC może być także niezwykle pomocna w psychiatrii. Wykazano jej efektywność we wspomaganiu leczenia uzależnień, zaburzeń psychicznych (np. schizofrenii), depresji, chorób ze spektrum autyzmu, choroby afektywnej dwubiegunowej, choroby Alzheimera, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Dodatkowo NAC wykazuje korzystne działanie wobec szkód wywołanych długotrwałym stosowaniem substancji psychoaktywnych, działających pobudzająco, terapii i regeneracji uszkodzeń mózgu, zaburzeń poznawczych oraz utraty pamięci.
Wspomaganie aktywności fizycznej
Przede wszystkim, będąc źródłem cysteiny, NAC nasila produkcję glutationu. Jak wspomniano, związek ten charakteryzuje się zdolnością do usuwania wolnych rodników. Następstwem intensywnych, częstych treningów jest pojawienie się cząsteczek reaktywnych form tlenu, a neutralizacja ich działania jest kluczowa dla zachowania odpowiedniej równowagi funkcjonowania organizmu. Konsekwencją takiego działania NAC jest zatem zapobieganie i zmniejszenie już powstałych stanów zapalnych w organizmie, które wynikają zazwyczaj z nadmiernego stresu oksydacyjnego i przetrenowania. Dodatkowo NAC istotnie wspomaga także funkcjonowanie wątroby i oczyszczanie organizmu, co w przypadku organizmu sportowca (często przeciążonego suplementacją sportową) ma ogromne znaczenie.
Przeciwwskazania
NAC jest efektywnym i często stosowanym środkiem mukolitycznym, jednak ze względu na silne działanie rozrzedzające wydzielinę może doprowadzić do spazmów oskrzeli i nasilenia objawów astmy, dlatego należy wprowadzać ją stopniowo. Ostrożność w suplementacji powinny zachować osoby z zaburzeniami krzepnięcia, nadmiernymi krwawieniami i tendencją do powstawania wybroczyn, chorobą wrzodową, niewydolnością oddechową, a także w przypadku niektórych zaburzeń metylacji. Ponieważ NAC wykazuje bardzo silne właściwości detoksyfikujące, należy uważać z drastycznym i nagłym zwiększaniem poziomu glutationu, szczególnie jeśli poziom zgromadzonych w ciele toksyn jest znaczący. Może to bowiem skutkować wtórnym zatruciem organizmu wskutek nagłego uwolnienia tych związków do krwiobiegu. W przypadku stosowania chemioterapii z jednej strony NAC wpływa korzystnie na zmniejszenie skutków ubocznych inwazyjnego leczenia, z drugiej jednak może znosić jego efektywność, działając protekcyjnie na komórki nowotworowe.
Agnieszka Piskała-Topczewska
Dietetyk, diet coach
- Hashimoto K, Tsukada H, Nishiyama S. 2004. Protective Effects of N-acetyl-L-cysteine on the Reduction of Dopamine Transporters in the Striatum of Monkeys Treated with Methamphetamine. Neuropsychopharmacology. 2004 Nov;29(11):2018-23.
- Kalimeris K1, Briassoulis P2, Ntzouvani A3. 2006. N-acetylcysteine ameliorates liver injury in a rat model of intestinal ischemia reperfusion. J Surg Res. 2016 Dec;206(2):263-272. doi: 10.1016/j.jss.2016.08.049. Epub 2016 Aug 19.
- Minarini A1, Ferrari S1, Galletti M1. N-acetylcysteine in the treatment of psychiatric disorders: current status and future prospects. Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2016 Nov 2:1-14.
- Lavoie, S. et.al., Glutathione precursor, N-acetylcysteine, improves mismatch negativity in schizophrenia patients. Neuropsychopharmacology, 2008.
Pandemia nauczyła nas, jak ważna jest higiena, unikanie dotykania oczu, nosa i ust oraz utrzymywanie dystansu od innych w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się infekcji. Ale ważne jest również, aby dbać o swoje zdrowie. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci wzmocnić odporność.
1. Ruch
Dzienna dawka ćwiczeń jest ważna dla zdrowia układu odpornościowego i zmniejsza produkcję hormonów stresu. Poprawia krążenie i dotlenienie krwi, dzięki czemu komórki otrzymują więcej odżywienia i pozbywają się produktów przemiany materii. Uruchamia się również układ limfatyczny, w którym transportowane są białe krwinki układu odpornościowego. Trzeba jednak pamiętać, że zbyt ciężki trening może mieć odwrotny skutek, zwłaszcza jeśli czujesz się już trochę osłabiony. Energiczny spacer, podczas którego dochodzisz do około 60 procent tętna maksymalnego, jest idealny.
2.Zarządzaj stresem
Przewlekły stres może hamować układ odpornościowy. Pamiętaj, aby regularnie wychodzić na łono natury lub do ogrodu, najlepiej w środku dnia. Działa to uspokajająco na umysł, zapewnia świeże powietrze i światło dzienne. Co ciekawe, wykazano, że pacjenci, którzy często przebywali na świeżym powietrzu podczas pandemii grypy w 1918 roku, mieli znacznie niższy stopień zarażenia [1]. Wykazano, że tak zwane uziemienie, umożliwiające organizmowi bezpośredni kontakt z ziemią, zwiększa odpowiedź immunologiczną organizmu. Istnieją również teorie, że może mieć działanie przeciwzapalne [2], [3]Innymi sposobami radzenia sobie ze stresem mogą być ćwiczenia oddechowe i praktyka jogi, tai chi lub qigong. Odżywianie i zioła, które mogą pomóc w stresie:Ashwagandha, witaminy z grupy B, magnez, schisandra, teanina.
3. Priorytet snu
Siedem do ośmiu godzin dobrej jakości snu jest ważne dla układu odpornościowego i zmniejsza ryzyko przeziębienia [4]. Ważne jest również codzienne przebywanie na słońcu, ponieważ zwiększa produkcję ważnego neuroprzekaźnika – serotoniny, która jest prekursorem hormonu snu melatoniny.[5] Zadbaj o higienę snu [6] i odpręż się o tej samej porze każdej nocy, wyłączając ekrany i upewniając się, że w sypialni jest chłodno, cicho i ciemno. Odżywianie i zioła, które pomagają zasnąć: Ashwagandha, GABA, melisa, chmiel, magnez, passiflora incarnata, teanina, waleriana.
4. Kontakt społeczny
Relacje społeczne są również ważne dla zdrowia. Sama rozmowa telefoniczna z przyjacielem lub krewnym każdego dnia może zmniejszyć poczucie izolacji i samotności podczas kwarantanny. Staraj się robić rzeczy na świeżym powietrzu z przyjaciółmi i znajomymi. Dołącz do grup w mediach społecznościowych, gdzie możesz dyskutować o swoich ulubionych zainteresowaniach. Pisz listy, bierz udział w wydarzeniach on-line, wypróbuj siłownię plenerową lub wspólne ćwiczenia na świeżym powietrzu w grupach.
5. Jedz zdrowo
Jedzenie jest niezbędne dla naszego zdrowia. Stosuj zróżnicowaną, roślinną i bogatą w błonnik dietę, a dostarczysz dużo witamin, składników mineralnych, kwasów tłuszczowych i roślinnych składników odżywczych, które przeciwdziałają stanom zapalnym i stresowi oksydacyjnemu w organizmie. Szczególnie kolorowe warzywa i owoce zawierają substancje wspomagające funkcje układu odpornościowego.[7] Wykazano, że kilka rodzajów grzybów jadalnych jest skutecznych przeciwko wirusom wywołującym grypę i inne infekcje [8]. Probiotyki i błonnik pokarmowy równoważą florę jelitową, a także stymulują odporność układu odpornościowego na wirusy [9].
6. Odżywianie układu odpornościowego
Składniki mineralne i witaminy, takie jak witamina D, witamina C i cynk, są szczególnie ważne dla układu odpornościowego. Według badań nad przeziębieniami i witaminą C wykazano, że reakcja na dawkę witaminy C jest liniowa, co oznacza, że czas trwania przeziębienia skraca się, gdy przyjmuje się wyższe dawki, do 6-8 gramów dziennie.[10] Witamina C chroni również organizm przed stresem oksydacyjnym, który pojawia się podczas infekcji.[11] Rola witaminy D dla układu odpornościowego jest tak dobrze przeanalizowana, że suplementy w miesiącach zimowych są obecnie zalecane przez organy ds. zdrowia w Danii, Finlandii i Wielkiej Brytanii.
7. Zioła na układ odpornościowy
Traganek to zioło powszechnie stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej. Przeciwdziała stanom zapalnym i działa przeciwwirusowo.[12] Inne tradycyjne zioła wspierające układ odpornościowy to imbir, oregano, liść oliwny, pau d’arco, tymianek i czosnek.
Odniesienia
[1] Hobday RA, Cason JW. The open-air treatment of pandemic influenza. Am J Public Health. 2009;99 Suppl 2:S236-S242.
[2] Mousa HA. Prevention and Treatment of Influenza, Influenza-Like Illness, and Common Cold by Herbal, Complementary, and Natural Therapies. J Evid Based Complementary Altern Med. 2017;22(1):166-174.
[3] Oschman JL, Chevalier G, Brown R. The effects of grounding (earthing) on inflammation, the immune response, wound healing, and prevention and treatment of chronic inflammatory and autoimmune diseases. J Inflamm Res. 2015;8:83-96.
[4] Prather AA, Janicki-Deverts D, Hall MH, Cohen S. Behaviorally Assessed Sleep and Susceptibility to the Common Cold. Sleep. 2015 Sep 1;38(9):1353-9.
[5] Lambert GW, Reid C, Kaye DM, et al. Effect of sunlight and season on serotonin turnover in the brain. Lancet. 2002;360(9348):1840-1842.
[6] 1177 Vårdguiden. Sömnskola – sov bra utan sömnläkemedel. https://www.1177.se/Jonkopings-lan/liv–halsa/stresshantering-och-somn/somnskola—sov-bra-utan-somnlakemedel/
[7] Hosseini B. Effects of fruit and vegetable consumption on inflammatory biomarkers and immune cell populations: a systematic literature review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2018;108(1):136-155.
[8] Linnakoski R, Reshamwala D, Veteli P, et al. Antiviral Agents From Fungi: Diversity, Mechanisms and Potential Applications. Front Microbiol. 2018;9:2325.
[9] Vieira AT, Teixeira MM, Martins FS. The role of probiotics and prebiotics in inducing gut immunity. Front Immunol. 2013 Dec 12;4:445.
[10] Harri Hemilä. Vitamin C and Infections. Nutrients, 2017; 9 (4): 339
[11] Webb AL, Villamor E. Update: effects of antioxidant and non-antioxidant vitamin supplementation on immune function. Nutrition Reviews 2007; 65(5):181-217.
[12] Guo Z, Xu HY, Xu L, et al. In Vivo And In Vitro Immunomodulatory And Anti-Inflammatory Effects Of Total Flavonoids Of Astragalus. Afr J Tradit Complement Altern Med. 2016;13(4):60-73.
Na nasze dobre samopoczucie psychiczne ma wpływ wiele czynników. Jednym z bardziej nieoczekiwanych jest być może witamina D. Substancja ta jak dowodzą badania ma wpływ na twój nastrój i samopoczucie.
W mózgu znajdują się receptory dla witaminy D, co dowodzi, że jest ona ważna dla funkcjonowania mózgu i dobrego samopoczucia psychicznego. Ponadto witamina D ma pozytywny wpływ na integralność ścian jelit i florę jelitową. Ponieważ wiemy, że oba te czynniki są podstawą dobrego samopoczucia psychicznego, nie należy lekceważyć tego związku.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach a zdrowie psychiczne
W przeglądzie badań poświęconych wpływowi witaminy D na nasze samopoczucie psychiczne, 13 z 15 badań wskazuje, że niski poziom może być powiązany z depresją, OCD, lękiem i/lub lękiem (1). Inne badanie opublikowane w British Journal of Nutrition pokazuje, że osoby z niskim poziomem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (w tym witaminy D, witaminy E i witaminy A) oceniają swój stan zdrowia gorzej. To interesuje naukowców, ponieważ nawet ci, którzy na papierze są zdrowi, ale oceniają swoje zdrowie jako słabe, mają zwiększone ryzyko przedwczesnej śmierci. Teraz naukowcy chcą pójść dalej by sprawdzić, czy u osób z niskim poziomem witaminy D po włączeniu suplementacji może również poprawić się postrzeganie przez nich kondycji zdrowotnej(2).
Badanie potwierdza, że witamina D jest środkiem poprawiającym nastrój
Ponieważ witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach i może być przechowywana w tkance tłuszczowej, osoby z nadwagą są narażone na niedobór witaminy D. Może wtedy zwiększyć ryzyko chorób psychicznych u osób z nadwagą. Badacze zauważyli to i przeprowadzili badanie kontrolowane zakładające podanie suplementów witaminy D i cynku osobom z nadwagą i łagodną lub umiarkowaną depresją. Wyniki po 12 tygodniach pokazują, że suplementacja witaminy D i cynku osobno, ale także w połączeniu może zmniejszyć objawy depresji (3).
Odniesienia
- Silva MRM, Barros WMA, Silva MLD, et al. Relationship between vitamin D deficiency and psychophysiological variables: a systematic review of the literature. Clinics (Sao Paulo). 2021;76:e3155. Published 2021 Nov 8. doi:10.6061/clinics/2021/e3155
- Stokes CS, Weber D, Wagenpfeil S, Stuetz W, Moreno-Villanueva M, Dollé MET, Jansen E, Gonos ES, Bernhardt J, Grubeck-Loebenstein B, Fiegl S, Sikora E, Toussaint O, Debacq-Chainiaux F, Capri M, Hervonen A, Slagboom PE, Breusing N, Frank J, Bürkle A, Franceschi C, Grune T. Association between fat-soluble vitamins and self-reported health status: a cross-sectional analysis of the MARK-AGE cohort. Br J Nutr. 2021 Nov 19:1-11. doi: 10.1017/S0007114521004633. Epub ahead of print. PMID: 34794520.
- Yosaee S, Soltani S, Esteghamati A, Motevalian SA, Tehrani-Doost M, Clark CCT, Jazayeri S. Effects of zinc, vitamin D, and their co-supplementation on mood, serum cortisol, and brain-derived neurotrophic factor in patients with obesity and mild to moderate depressive symptoms: A phase II, 12-wk, 2 × 2 factorial design, double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Nutrition. 2020 Mar;71:110601. doi: 10.1016/j.nut.2019.110601. Epub 2019 Oct 15. PMID: 31837640.
Spirulina zyskała dużą popularność ze względu na wysoką zawartość białka, ale także kwasu fenolowego, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin z grupy B. Od dawna wiadomo też, że substancje zawarte w spirulinie działają przeciwwirusowo. Badanie z 2016 roku pokazuje, że spirulina może zapobiegać infekowaniu komórek wirusami grypy.
Naukowcy chcieli zbadać, w jaki sposób te właściwości spiruliny mogą wpłynąć na układ odpornościowy. W ich badaniu zdrowe osoby starsze prowadziły suplementację spiruliną przez 12 tygodni. W tym czasie poziom hemoglobiny stale wzrastał u osób badanych podczas gdy enzymy wskazywały na zwiększoną aktywność układu odpornościowego. Naukowcy odkryli, że spirulina może przeciwdziałać niedoborowi żelaza i przedwczesnemu starzeniu się układu odpornościowego.
Spirulina może blokować wirusa grypy i stymulować układ odpornościowy
Glony to pożywienie przyszłości, nazywane są także super food. Jeśli żywność posiada właściwości przeciwutleniające, wzmacniające odporność i jest przyjazna dla flory jelitowej to jest super, prawda? Tak jest w przypadku spruliny, jednej z najbardziej znanych alg.
Proszek ze spiruliny jest ciemnozielony, pełen składników odżywczych i chlorofilu. Pochodzi ze zrównoważonej produkcji i był stosowany jako alternatywa dla paszy dla zwierząt na bazie soi. Jednak nie skupimy się tu na wszystkich zaletach spiruliny, ale bliżej przyjrzyjmy się jej wpływowi na układ odpornościowy i infekcje (1).
Układ odpornościowy i spirulina
Wiadomo już, że substancje zawarte w spirulinie działają przeciwwirusowo. Badania na zwierzętach i komórkach wykazały, że spirulina może zapobiegać infekowaniu komórek przez wirusy grypy i gromadzeniu chorych komórek. Aby zobaczyć, jak postępuje infekcja, naukowcy policzyli te płytki i odkryli, że komórki traktowane spiruliną rzadziej tworzą grupy.
Spirulina była również w stanie zmniejszyć ilość wirusów u myszy i pomóc większej liczbie z nich przetrwać infekcję grypową (2).
Badanie z udziałem zdrowych osób starszych w ciągu 12 tygodni suplementacji spiruliną miało na celu sprawdzenie, w jaki sposób wpłynęło to na układ odpornościowy. Podczas badania poziom hemoglobiny u osób starszych stale wzrastał, podczas gdy enzymy wskazujące na aktywność układu odpornościowego wzrosły. Naukowcy twierdzą, że spirulina może przeciwdziałać niedoborowi żelaza i przedwczesnemu starzeniu się układu odpornościowego (3).
Jak spirulina może zapobiegać grypie?
Aby odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób spirulina może zapobiegać infekcjom grypowym, musimy dowiedzieć się trochę o tym, jak wirus grypy dostaje się do naszych komórek. Aby odnieść sukces, wirus grypy ma na swojej powierzchni posiada białko zwane hemaglutyniną. Wykorzystuje je do zakotwiczenia się do naszych komórek, wiązania się z nimi i infekowania ich. Spirulina może zakłócać ten proces, zapobiegając działaniu hemaglutyniny (4).
Inne pozytywne skutki dla układu odpornościowego
– Substancje bioaktywne zawarte w spirulinie (flawonoidy i sulfalipidy) stymulują komórki krwi do wytwarzania większej ilości neuroprzekaźników układu odpornościowego.
– Stymuluje dobre bakterie, co z kolei stymuluje układ odpornościowy
– Usuwa niedobór żelaza, który wzmacnia enzymy w układzie odpornościowym, w którym zawarte jest żelazo (3)
Odniesienia
- Finamore A, Palmery M, Bensehaila S, Peluso I. Antioxidant, Immunomodulating, and Microbial-Modulating Activities of the Sustainable and Ecofriendly Spirulina. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:3247528. doi:10.1155/2017/3247528
- Chen YH, Chang GK, Kuo SM, et al. Well-tolerated Spirulina extract inhibits influenza virus replication and reduces virus-induced mortality. Sci Rep. 2016;6:24253. Published 2016 Apr 12. doi:10.1038/srep24253
- Selmi C, Leung PS, Fischer L, et al. The effects of Spirulina on anemia and immune function in senior citizens. Cell Mol Immunol. 2011;8(3):248-254. doi:10.1038/cmi.2010.76
- Böttcher-Friebertshäuser E, Garten W, Matrosovich M, Klenk HD. The hemagglutinin: a determinant of pathogenicity. Curr Top Microbiol Immunol. 2014;385:3-34. doi: 10.1007/82_2014_384. PMID: 25031010.
Jelita i układ odpornościowy wspierają się nawzajem, aby utrzymać nasze zdrowie w dobrej kondycji. Ale jakiego języka używają do komunikacji? Nowe odkrycia dotyczące substancji wytwarzanych przez florę jelitową rzucają ciekawe światło na to zagadnienie.
Jelita i układ odpornościowy pomagają sobie nawzajem i dzielą się pewnymi zadaniami. Na przykład mikroflora jelitowa jest wykorzystywana jako baza treningowa dla nowych komórek w układzie odpornościowym. Patogeny dostają się przez układ pokarmowy do jelit – które w praktyce są tą częścią układu która wie jak i na co reagować, a na co nie. Pojawienie się np. bakterii w przewodzie pokarmowym uruchamia system komunikacji.
Czego układ odpornościowy i jelita używają do komunikowania się?
W badaniu przyjrzano się bliżej dwóm różnym substancjom wytwarzanym przez bakterie w jelitach:
– Krótkołańcuchowym kwasom tłuszczowym, takim jak kwas masłowy – powstającym z błonnika
– Wtórnym kwasom żółciowym – które to bakterie pobierają i przekształcają.
Tylko wtedy, gdy pewne rodzaje bakterii mają odpowiednie warunki do rozwoju w jelitach, zostaje zachowana równowaga mikroflory.
Nasza mikroflora jelitowa różni się w zależności od osoby – mówi się, że może być używana jak odcisk palca, jest tak wyjątkowa. Kluczem do zdrowego jelita jest odpowiednia równowaga drobnoustrojów. Wiemy już, że dieta odgrywa kluczową rolę. Zachodnia dieta bogata w przetworzone produkty, cukry proste i tłuszcze nasycone oraz uboga w warzywa może być powiązana ze spadkiem liczebności dobrych bakterii wytwarzających krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe i wtórne kwasy żółciowe.
Białko, które „przemawia” do układu odpornościowego
Białko, które może komunikować się z układem odpornościowym z jelit, nazywa się glikoproteiną P (P-gp). Od wielu lat wiadomo, że P-gp może wypompowywać przez ścianę komórkową m.in. w jelicie obce substancje – w tym toksyny i substancje przeciwzapalne. Wysokie poziomy P-gp są powiązane ze zdrowym jelitem. W chorobach zapalnych jelit, takich jak choroba Leśniewskiego-Chrona lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, poziom białka P-gp jest niski.
Chociaż rola P-gp była znana, do tej pory nie wiadomo było, jak jest regulowana. Jest ono aktywowane z poziomu flory jelitowej. Wcześniejsze badania wykazały, że P-gp uwalnia do jelit substancje przeciwzapalne zwane endokannabinoidami. Są to substancje chemicznie podobne do tych zawartych w konopiach indyjskich, ale są wytwarzane przez organizm. Jeśli zmniejszą się lub całkowicie znikną – może wystąpić stan zapalny.
Badanie P-gp i flory jelitowej
Nowe badania potwierdzają, że do powstania P-gp muszą być obecne pewne rodzaje bakterii. To właśnie wytwarzanie przez bakterie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, takich jak kwas masłowy i drugorzędowe kwasy żółciowe, jest związane z wysokim poziomem P-gp. Zdarza się również, że gdy obie te substancje są obecne w jelicie, działają synergistycznie w celu zwiększenia P-gp.
Kiedy naukowcy przeanalizowali próbki tkanek od pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit, zauważyli, że brak P-gp prowadzi do niższych poziomów endokannabinoidów, a jelita pacjentów mają mniej dobrych bakterii i mniej użytecznych produktów.
Naukowcy są przekonani, że ich badania mogą pokazać, w jaki sposób substancje z flory jelitowej modulują P-gp, który znajduje się w ścianach komórek jelitowych i który może zmniejszyć stan zapalny i utrzymać równowagę jelit.
Odniesienia
Sage E. Foley, Christine Tuohy, Merran Dunford, Michael J. Grey, Heidi De Luca, Caitlin Cawley, Rose L. Szabady, Ana Maldonado-Contreras, Jean Marie Houghton, Doyle V. Ward, Randall J. Mrsny, Beth A. McCormick. Gut microbiota regulation of P-glycoprotein in the intestinal epithelium in maintenance of homeostasis. Microbiome, 2021; 9 (1