Wsparcie układu nerwowego
Kwasy omega-3, szczególnie DHA (kwas dokozaheksaenowy), są kluczowe dla funkcjonowania mózgu. DHA stanowi aż 40% tłuszczów w korze mózgowej i wspiera tworzenie neuronów oraz połączeń synaptycznych. Badania wskazują, że odpowiednia suplementacja omega-3 może poprawić pamięć, koncentrację i nastrój. Niedobór DHA jest wiązany z zaburzeniami nastroju, takimi jak depresja, oraz z pogorszeniem funkcji poznawczych u osób starszych
Wzmocnienie układu odpornościowego
Kwasy omega-3 działają przeciwzapalnie, co pomaga w regulacji odpowiedzi immunologicznej. Regularna suplementacja może zmniejszyć ryzyko chorób autoimmunologicznych oraz wspierać odporność w okresie zwiększonego ryzyka infekcji, np. w czasie zimy. Kwasy te pomagają także hamować nadmierne reakcje immunologiczne, jak te związane z alergiami czy łuszczycą
Wsparcie zdrowia serca i obniżenie stanów zapalnych
Omega-3 obniżają poziom trójglicerydów we krwi, poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych i wspierają prawidłowe ciśnienie krwi. Jednocześnie działają przeciwzapalnie, co jest kluczowe dla zapobiegania przewlekłym schorzeniom, w tym chorobom serca i cukrzycy
Wsparcie zdrowia skóry i oczu
DHA, jeden z głównych kwasów omega-3, występuje w dużym stężeniu w siatkówce oka i wspiera prawidłowe widzenie. Suplementacja omega-3 może zmniejszać ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej u osób starszych. Ponadto pomaga utrzymać zdrowy naskórek i łagodzi objawy schorzeń skórnych o podłożu immunologicznym, takich jak atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca
„W mojej praktyce zauważam znaczną poprawę u pacjentów, którzy regularnie stosują suplementację kwasami omega-3, szczególnie w obszarze koncentracji i nastroju. Często pacjenci zgłaszają lepsze radzenie sobie ze stresem oraz zmniejszenie objawów związanych z depresją. Ponadto osoby z problemami skórnymi, takimi jak atopowe zapalenie skóry, również informują o złagodzeniu objawów. Dla wielu moich pacjentów to niewielka zmiana w diecie, która przynosi ogromne korzyści zdrowotne”
Agnieszka Piskała-Topczewska
Dietetyczka, diet coach
Kwasy omega-3 występują w tłustych rybach (np. łosoś, sardynki), oleju lnianym, nasionach chia i algach, a suplementacja może być szczególnie ważna dla osób z niską podażą tych składników w diecie. Ważne jest również dbanie o odpowiedni stosunek omega-3 do omega-6, aby unikać nadmiaru stanów zapalnych.
Źródła:
- Simopoulos, A. P. (2002). Omega-3 fatty acids in inflammation and autoimmune diseases. Journal of the American College of Nutrition, 21(6), 495-505.
DOI: 10.1080/07315724.2002.10719248 - Calder, P. C. (2017). Omega-3 fatty acids and inflammatory processes: from molecules to man. Biochemical Society Transactions, 45(5), 1105-1115.
DOI: 10.1042/BST20160474 - Karr, J. E., Alexander, J. E., & Winningham, R. G. (2011). Omega-3 polyunsaturated fatty acids and cognition: a systematic review. Neuropsychology Review, 21(2), 113-120.
DOI: 10.1007/s11065-011-9169-5 - Lunn, J., & Theobald, H. E. (2006). The health effects of dietary unsaturated fatty acids. Nutrition Bulletin, 31(3), 178-224.
DOI: 10.1111/j.1467-3010.2006.00571.x - Brenna, J. T., Salem, N., Sinclair, A. J., & Cunnane, S. C. (2009). Alpha-linolenic acid supplementation and conversion to n-3 long-chain polyunsaturated fatty acids in humans. Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids, 80(2-3), 85-91.
DOI: 10.1016/j.plefa.2009.01.004 - Chew, E. Y., Clemons, T. E., Sangiovanni, J. P., et al. (2015). Secondary analyses of the effects of lutein/zeaxanthin on age-related macular degeneration progression: AREDS2 report no. 3. JAMA Ophthalmology, 132(2), 142-149.
DOI: 10.1001/jamaophthalmol.2013.7376 - Ruxton, C. H. S., Calder, P. C., Reed, S. C., & Simpson, M. J. A. (2005). The impact of long-chain n-3 polyunsaturated fatty acids on human health. Nutrition Research Reviews, 18(1), 113-129.
DOI: 10.1079/NRR2005107 - Kris-Etherton, P. M., Harris, W. S., & Appel, L. J. (2002). Fish consumption, fish oil, omega-3 fatty acids, and cardiovascular disease. Circulation, 106(21), 2747-2757.
DOI: 10.1161/01.CIR.0000038493.65177.94
Jesień to czas, gdy chłodne dni i długie wieczory zachęcają do sięgania po ciepłe napoje. W tym okresie warto przygotowywać herbaty i napary ziołowe, które działają rozgrzewająco i wspierają organizm w walce z jesiennymi przeziębieniami. Herbaty z dodatkiem naturalnych składników, takich jak imbir, kurkuma, cynamon czy lawenda łączą w sobie przyjemność z picia z korzyściami prozdrowotnymi.
Herbata imbirowo-cytrynowa z miodem
Składniki:
– 1 kawałek świeżego imbiru (około 2 cm), pokrojony w plastry
– 1 cytryna, pokrojona w plasterki
– 2 łyżeczki miodu
– 2 filiżanki wody
– 1 torebka czarnej herbaty
Przygotowanie:
– W garnuszku zagotuj wodę. Dodaj herbatę i zaparzaj przez 3-5 minut, następnie wyjmij torebkę/fusy.
– Dodaj plastry imbiru i gotuj na małym ogniu przez 5-7 minut.
– Wyłącz gotowanie i dodaj plasterki cytryny oraz miód. Dokładnie wymieszaj.
– Przecedź herbatę do filiżanek i podawaj gorącą.
Właściwości składników:
Imbir: jest znany ze swoich właściwości przeciwzapalnych i rozgrzewających. Zawiera gingerol, który ma działanie przeciwwirusowe i przeciwustrojowe, co wspiera układ odpornościowy i łagodzi dolegliwości trawienne.
Miód: działa łagodząco na gardło, ma właściwości antybakteryjne i wspiera procesy zdrowotne dzięki zawartości enzymów, witamin i składników mineralnych.
Cytryna: dostarcza cenną dla zdrowia porcję witaminy C, która wspiera układ odpornościowy i działa przeciwutleniająco.
Herbata rumiankowo-kurkumowa
Składniki:
– 1 łyżeczka suszonego rumianku
– 1/2 łyżeczki kurkumy (najlepiej świeżej)
– 1 łyżeczka miodu
– 2 filiżanki wody
– szczypta pieprzu – opcjonalnie (zwiększa przyswajanie kurkuminy)
Przygotowanie:
– Zagotuj wodę w garnuszku. Dodaj rumianek i kurkumę.
– Gotuj na małym ogniu przez 5-7 minut.
– Wyłącz gotowanie, dodaj miód oraz pieprz, wymieszaj.
– Przecedź herbatę do filiżanek i podawaj gorącą.
Właściwości składników
Rumianek: ma działanie wyciszające i przeciwzapalne, wspomaga relaksację i może pomagać w łagodzeniu bezsenności i dolegliwości trawiennych.
Kurkumina: to aktywny składnik kurkumy o silnie przeciwzapalnych i przeciwutleniających właściwościach.
Pieprz: zwiększa przyswajalność kurkuminy, co wzmacnia jej działanie.
Herbata miętowo-lawendowa z cynamonem
– 1 łyżka suszonej miety
– 1 łyżka suszonej lawendy
– 1 kawałek cynamonu (około 5 cm)
– 2 filiżanki wody
– 1 łyżeczka miodu (opcjonalnie)
Przygotowanie:
– Zagotuj wodę w garnuszku. Dodaj miętę, lawendę i cynamon.
– Gotuj na małym ogniu przez 5-7 minut.
– Wyłącz gotowanie i dodaj miód, dokładnie wymieszaj.
– Przecedź herbatę do filiżanek i podawaj gorącą.
Właściwości składników:
Mięta: ma działanie odświeżające i rozkurczowe, wspomaga trawienie i może łagodzić objawy bólu głowy i przeziębienia.
Lawenda: znana ze swoich właściwości uspokajających, może wspomagać redukcję leku i poprawiać jakość snu.
Cynamon: ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, wspomaga regulację poziomu cukru we krwi oraz dodaje herbacie orientalnej, rozgrzewającej nuty.
Listopad to miesiąc, w którym szczególnie odczuwamy spadek energii i motywacji. Krótsze dni, niższe temperatury i mniejsza ilość naturalnego światła mogą negatywnie wpływa na nasze samopoczucie. To doskonały czas, aby wprowadzić holistyczne nawyki wspierające zdrowie i dobre samopoczucie.
1. Poranna rutyna wspierająca energię i motywację
W listopadzie trudniej nam wstać o wyznaczonej porze. Warto jednak zadbać o poranną rutynę. Kilka minut poświęconych na proste czynności może poprawić samopoczucie na resztę dnia.
– Szklanka letniej wody z cytryną: nawodnienie rano pomaga organizmowi wybudzić się i wspomaga metabolizm. Dodatek cytryny poprawia walory smakowe, ale także wspiera odporność, dzięki porcji witaminy C.
– Krótka medytacja lub ćwiczenia oddechowe: chwila ciszy i koncentracji na odechu może pomóc zebrać myśli na nadchodzący dzień, zredukować stres i pozytywnie wpłynąć na nastawienie na cały dzień.
– 5 minut rozciągania: poranne, delikatne ćwiczenia rozciągające rozluźniają mięśnie, poprawiają krążenie i dodają energii.
2. Zdrowa dieta bogata w produkty sezonowe
W listopadzie warto sięgać po sezonowe warzywa i owoce, które dostarcza nam niezbędnych składników odżywczych, wspierając organizm w okresie jesiennym. Włącz do codziennej diety warzywa korzeniowe takie jak, buraki, marchew, pietruszkę, ale i ziemniaki. Imbir i kurkuma o działaniu przeciwzapalnym i rozgrzewającym idealnie sprawdza się w chłodne dni. Dodawaj je do herbaty, zup czy koktajli. W jesiennej diecie nie powinno zabraknąć także produktów fermentowanych, które wspierają zdrowie jelit, a tym samym odporność organizmu. Kluczowe dla zdrowia i samopoczucia jest też regularność posiłków. Stałe godziny posiłków pomogą utrzymać stabilny poziom energii i wspierają metabolizm.
3. Ruch na świeżym powietrzu niezależnie od pogody
Chłodniejsze dni nie powinny być powodem do rezygnacji z aktywności na zewnątrz. Nawet krótki spacer po pracy korzystnie wpłynie na poprawę nastroju. Naturalne światło słoneczne i świeże powietrz pomagają regulować rytm dobowy, a kontakt z naturą działa odprężająco. Jeśli masz możliwość spaceru po parku, lesie czy nad wodą, warto skorzystać z tej dogodności, ponieważ natura ma udowodniony, pozytywny wpływ na redukcję stresu.
4. Zadbaj o zdrowy sen
Krótsze dni mogą prowadzić do zaburzeń rytmu dobowego, dlatego warto zadbać o regularne pory snu. Stała pora zasypiania i budzenia się wspiera nasz zegar biologiczny. Wieczorne wyciszenie takie jak relaksująca lektura, ciepła kąpiel czy chwila wytchnienia przy muzyce relaksacyjnej korzystnie wpłynie na jakość Twojego snu. Ważne z punktu widzenia jakości snu i zasypiania jest ograniczenie kofeiny i ciężkostrawnych posiłków przed snem. Pozwoli to organizmowi zrelaksować się i zregenerować podczas snu.
5. Praktyka wdzięczności
W ciemniejsze miesiące nasze samopoczucie często ulega obniżeniu . Praktyka wdzięczności, odnajdywania pozytywnych aspektów naszej codzienności jest prostym sposobem na poprawę nastroju. Zapisuj codziennie kilka rzeczy za które jesteś wdzięczny. Może to być coś, co Cię ucieszyło, pomogła lub było dla Ciebie ważne. Dzięki tej praktyce łatwiej znajdziesz motywację do działania i skupisz uwagę na „tu i teraz”.
6. Ograniczenie stresu i techniko relaksacyjne
Jesień to dobry czas na wprowadzenie technik relaksacyjnych. Stres negatywnie wpływa zarówno na zdrowi fizyczne jak i psychiczne, dlatego warto do codziennych aktywności wprowadzić techniki redukujące napięcie:
Techniki oddechowe
Proste ćwiczenie oddechowe np. oddychanie przeponowe lub technika 4-7-8 mogą pomóc złagodzić napięcie.
Medytacja
Nie wymaga dużo czasu, a regularna praktyka wpływa na lepsze zarządzenie stresem i poprawę koncentracji.
Joga lub pilates
Dyscypliny te łączą w sobie ruch z technikami oddechowymi, co przynosi korzyści zarówno dla ciała jak i umysłu.
7. Planowanie czasu na odpoczynek i regenerację
Czas wolny i odpoczynek są kluczowe dla zachowania równowagi. Relaksująca kąpiel, lektura ulubionej książki, czy rozwijanie pasji sprzyjają regeneracji i wyciszeniu. Odpoczynek to nie tylko sen, to czas spędzony na sprawiających przyjemność aktywnościach, które pomogą oderwać się od codziennych obowiązków. Troska o równowagę między życiem zawodowym i osobistym sprzyja zachowaniu zdrowia psychicznego.
Wprowadzenie zdrowych nawyków w listopadzie to inwestycja w dobre samopoczucie. Holistyczne podejście do zdrowia, opiera się na harmonii ciała, ducha i umysłu. Dbając o każdy z tych wymiarów możesz zbudować solidne fundamenty zdrowego stylu życia.
Wiele osób doświadcza objawów depresji, w miesiącach o małej ilości dni słonecznych. Nie jest to zaskakujące, ponieważ witamina D jest silnie zaangażowana w funkcjonowanie mózgu i odgrywa rolę w regulacji nastroju i poziomu energii. Niedobory witaminy D mogą przyczynić się do wystąpienia depresji sezonowej, która często atakuje w miesiącach zimowych. Witamina D wpływa na produkcję serotoniny w mózgu, która jest istotna dla regulacji nastroju i zwalczania zimowej depresji.
Związek depresji z niedoborem witaminy D3
Niedobór witaminy D wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia depresji i obniżonego nastroju. Kiedy w organizmie brakuje witaminy D, objawy depresji mogą się nasilić. Oto siedem oznak, które mogą wskazywać na depresję związaną z niedoborem witaminy D:
– Utrzymujący się obniżony nastrój i poczucie bezsilności
Niski poziom witaminy D może przyczynić się do odczuwania smutku, które nie ustępuje, nawet jeśli nie ma ku temu konkretnego powodu.
– Niski poziom energii i zmęczenie
Brak witaminy D może prowadzić do ciągłego zmęczenia i braku energii, co z kolei utrudnia radzenie sobie z codziennymi czynnościami.
– Zaburzenia snu
Osoby z niedoborem witaminy D mogą mieć trudności z zasypianiem nie doświadczać wystarczająco głębokiego snu, przez co budzą się zmęczone.
– Brak motywacji i zainteresowania
Niedobór witaminy D może przyczyniać się do braku motywacji i zainteresowania sprawami, które zwykle są znaczące lub przyjemne, co jest objawem często występującym w depresji.
– Lęk i wrażliwość na stres
Wiele osób cierpiących na niedobór witaminy D może czuć się przytłoczonych i zestresowanych, nawet z powodu drobnych problemów. Może to powodować ciągłe uczucie niepokoju.
– Trudności z koncentracją i jasnym myśleniem
Brak witaminy D może wpływać na funkcje poznawcze, co oznacza, że może być trudniej skupić się, zapamiętywać i jasno myśleć, co może powodować uczucie przytłoczenia.
– Ból mięśni i ból stawów
Chociaż ból nie jest bezpośrednim objawem depresji, czasami jest oznaką niedoboru witaminy D i może przyczyniać się do gorszego nastroju i zwiększonego ryzyka depresji. Ból i dyskomfort mogą utrudniać spanie i pozostawanie aktywnym, co pogarsza objawy depresyjne.
W 2024 roku firma Holistic Sweden przeprowadziła badanie mające na celu sprawdzenie działania bakterii kwasu mlekowego o szerokim spektrum działania w produkcie Lactovitalis® pro. Spośród osób, które miały problemy z trawieniem, aż 38% doświadczyło mniej dolegliwości ze strony układu pokarmowego takich jak: gazy, wzdęcia, odbijanie po posiłku i zaparcia.
Celem badania było sprawdzenie, czy Lactovitalis® pro zapewnia poprawę w zakresie dostrzeganych problemów zdrowotnych. Przez trzy miesiące 30 osób mogło przyjmować jedną kapsułkę Lactovitalis® pro dziennie. Przed badaniem uczestnicy oceniali swój stan zdrowia za pomocą kompleksowych formularzy stanu zdrowia, a po badaniu przeprowadzono badanie kontrolne.
ZAŁOŻENIA BADANIA
– Okres badania trwał trzy miesiące od kwietnia do czerwca 2024 r.
– Do badania włączono 30 osób w wieku 20–70 lat, zarówno z problemami zdrowotnymi, jak i bez.
– Osoby biorące udział w badaniu zostały poinstruowane, aby przyjmowały jedną kapsułkę Lactovitalis® pro dziennie bez wprowadzania zmian w codziennej diecie.
– Osoby biorące udział w badaniu musiały ocenić swój stan zdrowia i możliwe problemy zdrowotne w trakcie trwania badania.
– Uczestnicy testu musieli wykonać kompleksowe badanie kału zarówno na początku, jak i na końcu badania, aby przeanalizować markery w kale.
CEL BADANIA
Aby zbadać, czy Lactovitalis® pro spowodował redukcję dolegliwości ze strony układu pokarmowego, wypełniając co miesiąc deklarację stanu zdrowia.
WNIOSEK
Uczestnicy badania odczuli poprawę stanu zdrowia w kilku obszarach. Kluczowym obszarem poprawy było trawienie, w wyniku którego uczestnicy odczuli zmniejszenie namacalnych dolegliwości, takich jak wzdęcia, odbijanie i gazy, tj. główny obszar działania bakterii kwasu mlekowego, prowadzący do poprawy samopoczucia i poprawy kondycji jelit.
Oprócz poprawy trawienia uczestnicy doświadczyli także złagodzenia chorób skóry, mniejsze dolegliwości z powodu depresji, bólów, bólów głowy i innych, co pokazuje, że zdrowie jelit wpływa na cały organizm.
Markery w badaniach kału wykazały różne zmiany. Zdrowie jelit to sprawa złożona i duży wpływ na nią ma dieta, styl życia, stres oraz inne czynniki. Dlatego trudniej jest wyciągnąć wnioski z analiz laboratoryjnych niż na podstawie odczuć poszczególnych uczestników badania. Z tego powodu chcieliśmy zastosować kilka metod badawczych.
Dziękujemy wszystkim testerom, dzięki którym możliwe było przeprowadzenie badania Lactovitalis® pro firmy Holistic.
Wyniki badania w podziale na poszczególne obszary wpływu suplementacji:
SKÓRA
Spośród uczestników, którzy odpowiedzieli, że mają problemy ze skórą, 37 procent doświadczyło poprawy kondycji cery. Problemy skórne, które uległy największemu zmniejszeniu, to wysypka, egzema i zaczerwienienie.
ZDROWIE PSYCHICZNE
Spośród uczestników, którzy odpowiedzieli, że mają problemy ze zdrowiem psychicznym, 36 procent doświadczyło poprawy na koniec badania w porównaniu do oceny własnej na początku badania. Obszary zdrowia psychicznego, które uległy największej poprawie to objawy depresji, lęk, strach i trudności w podejmowaniu decyzji.
MIĘŚNIE I BÓL
Spośród uczestników, którzy odpowiedzieli, że mają problemy z mięśniami i bólem, 32 procent doświadczyło poprawy. Objawy, które uległy największej poprawie, to osłabienie, zmęczenie, ból mięśni i ból stawów.
GŁOWA
Spośród uczestników, którzy odpowiedzieli, że doświadczają częstych bólów głowy 31 procent doświadczyło poprawy. U badanych odnotowano wyraźną redukcję uczucia otępienia, problemów z zasypianiem i snem oraz bólu głowy.
źródło: https://www.holistic.se/holistics-varld/magasin/ny-studie-38-mindre-gaser-rapningar-och-uppsvalldhet-med-mjolksyrabakterier
Projektowanie naszego stylu życia może być nie tylko dążeniem do lepszego zdrowia, ale też inwestycją w zdrowie przyszłych pokoleń. Badania prowadzone już w XIX wieku przez dr. Larsa Olova Bygrena w szwedzkiej wiosce Överkalix wykazały, że styl życia i nawyki żywieniowe mogą mieć wpływ na zdrowie następnych pokoleń. Zamknięta populacja tej wioski pozwoliła badaczom stwierdzić, że dziedziczenie epigenetyczne — choć rzeczywiście ma wpływ na zdrowie kolejnych pokoleń — jest ściśle powiązane z decyzjami życiowymi przodków. Styl życia i nawyki żywieniowe rodziców, jeszcze przed narodzinami dziecka, mogą wpływać na długość życia i zdrowie ich potomków.
Tak jak niezdrowe nawyki żywieniowe oraz siedzący tryb życia mogą uruchamiać geny predysponujące do chorób metabolicznych, tak zdrowy styl życia może wspierać działanie genów odpowiedzialnych za zdrowie i długowieczność. Według Marc’a Lalonde’a, styl życia jest najważniejszym czynnikiem zdrowotnym (55%), a środowisko (20%) i czynniki genetyczne (15%) mają już mniejsze znaczenie. Mając świadomość istnienia ewentualnych zaburzeń i chorób w rodzinie mamy szansę zapobiec prawdopodobnemu rozwojowi choroby poprzez profilaktykę ( kontrola organizmu, badania) oraz budując dobry, zdrowy styl życia – dokonując właściwych wyborów. Dzięki codziennym wyborom, takim jak odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna, zdrowy sen i kontrola stresu, mamy realny wpływ na nasze zdrowie. Sposób w jaki żyjemy i styl życia jaki mu nadajemy, wypełnia największą przestrzeń naszego życia i to jest działanie, na które mamy bezpośredni wpływ.
Rola odżywiania i aktywności fizycznej
To, co jemy i jak żyjemy, wywiera ogromny wpływ na nasze zdrowie. Zbilansowana dieta bogata w niezbędne składniki odżywcze — białko, zdrowe tłuszcze, błonnik oraz witaminy — jest podstawą dobrego samopoczucia. Białko, szczególnie pełnowartościowe, pochodzi głównie z produktów zwierzęcych (mięso, ryby, jaja, nabiał), podczas gdy roślinne białka wymagają umiejętnego łączenia, aby dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych aminokwasów.
Zdrowe tłuszcze są niezbędne dla rozwoju układu nerwowego, a ich niedobory mogą wpływać na prawidłowy rozwój płodu. Szczególne znaczenie mają niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) omega 3 i omega 6, które powinny pochodzić z diety. Kwasy tłuszczowe omega 3 mają istotny udział w prawidłowym rozwoju i dojrzewaniu układu nerwowego w okresie prenatalnym, jak również w okresie postnatalnym. Kwasy omega 3 pochodzą głównie z ryb i owoców morza, jednak warto zwrócić uwagę, że mogą one być zanieczyszczone metalami ciężkimi, np. rtęcią, kadmem, ołowiem, jak również zanieczyszczeniami organicznymi i choć ich poziomy są regulowane w aktualnych przepisach prawnych, to warto rozważyć suplementację kwasami omega 3 pochodzącymi z alg wolnych od zanieczyszczeń.
Wpływ wczesnego etapu rozwoju na zdrowie dorosłych
Pierwsze lata życia dziecka, od okresu prenatalnego do wieku wczesnoszkolnego, są kluczowe dla jego rozwoju. W tym czasie mózg kształtuje się pod wpływem otoczenia i codziennych doświadczeń. Badania wykazały, że styl życia matki w okresie ciąży może wpływać na zdrowie metaboliczne dziecka w dorosłym życiu, zwiększając lub zmniejszając ryzyko takich chorób jak cukrzyca, nadciśnienie, choroby serca i otyłość. Wczesny okres rozwoju od poczęcia do 6-8 lat wpływa na następne etapy rozwoju człowieka. Mózg i jego funkcje są kształtowane przez doświadczenia, które wpływają na funkcje ścieżek neurobiologicznych. Wpływ epigenetyki na funkcjonowanie genów jest obecny od poczęcia i trwa przez całe życie płodowe i po urodzeniu. Bliźnięta jednojajowe mają w swoich neuronach takie samo DNA, ale ich życia będą różne, a więc i doświadczenia różne, z których powstają różnice w ekspresji genów. Badania retrospektywne na ludziach wykazały, że rozwój w okresie płodowym i niemowlęcym wpływa na ryzyko rozwoju chorób w życiu dorosłym, takich jak nadciśnienie, cukrzyca typu II, zawały serca, otyłość, nowotwory i starzenie się. Badania i obserwacje pozwalają przypuszczać, że efekty epigenetyczne zapoczątkowane we wczesnym rozwoju dziecka można odwrócić lub im zapobiec poprzez wdrożenie właściwego odżywienia i stymulacji.
Znaczenie makroskładników: białko, tłuszcze, błonnik
Białko
Podstawowym i kluczowym makroskładnikiem diety człowieka jest BIAŁKO ze względu na jego złożone przemiany metaboliczne. Białka podlegają stałym interakcjom związanym z metabolizmem energii oraz z innymi składnikami odżywczymi. Do pełnowartościowych źródeł zaliczane są białka pochodzące z produktów pochodzenia zwierzęcego, np. mięso, ryby, jaja, mleko i jego przetwory. Białka niepełnowartościowe, to te pochodzące z roślin, ze względu na mniejszą zawartość niezbędnych egzogennych aminokwasów, w tym lizyny, tryptofanu, metioniny i waliny. Wśród białek roślinnych większą wartość odżywczą mają produkty zbożowe, takie jak: jęczmień, owies, kukurydza, makaron, ryż, kasza bulgur, soczewica, fasole, groch.
Tłuszcze
Właściwy bilans makroskładników to podstawa zdrowego rozwoju. Tłuszcze, jako wysokoenergetyczny składnik diety (1 g tłuszczu to aż 9 kcal), są źródłem energii dla organizmu i pełnią ważne funkcje ochronne, m.in. dla układu nerwowego. W organizmie człowieka o prawidłowej masie ciała 150 razy więcej energii zmagazynowane jest w postaci tłuszczu niż w postaci węglowodanów. Tkanka tłuszczowa pełni rolę ochronną wypełniając jamy ciała, jest ważnym składnikiem układu nerwowego, w tym mózgowia, stanowiąc 50 – 60% jego masy.
Błonnik
Wiele prac naukowych wskazuje na istotne działanie błonnika – włókna pokarmowego – w odniesieniu do otyłości, jego właściwości mogą zapobiegać i brać udział w leczeniu otyłości poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę. WHO zaleca spożywanie 25 g błonnika dziennie, aby wspierać prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego.
Witaminy: klucz do zdrowia pokoleń
Witaminy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a ich odpowiednie spożycie wpływa na zdrowie rodziców oraz ich dzieci. Witaminy to substancje, których organizm potrzebuje w niewielkich ilościach, ale są niezbędne do wzrostu i rozwoju człowieka. Większość z nich pobieramy z pożywienia. Nadmiary witamin są szkodliwe dla zdrowia, ale niedobory prowadzą do różnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu rodziców i następnie ich potomstwa. Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach, to są: A, D, E, K oraz rozpuszczalne w wodzie: witamina C oraz witaminy z grupy B.
Witamina A
Jest niezbędna w procesie widzenia, bierze udział w podziałach i różnicowaniu komórek oraz w utrzymaniu ich prawidłowej struktury. Jej obecność wpływa na wytworzenie komórek rozrodczych, na embriogenezę i rozwój płodu. Prawidłowe działanie układu immunologicznego również jest jej udziałem.
Witamina D
Bierze udział w gospodarce wapniowo – fosforanowej i co za tym idzie w metabolizmie kości. Receptory witaminy D(Vitamin D Receptor) odkryto również w narządach miękkich, m. innymi w jelitach, mózgu, sercu, płucach, nerkach, co aktualnie zmienia spojrzenie na istotę i rolę witaminy D w organizmie. Witamina ta występuje w żywności w niewielkich ilościach, choć dobrym źródłem są tłuste ryby, jaja, mleko i jego przetwory. Organizm człowieka zaopatruje się w wit. D z syntezy skórnej, co często jest niewystarczające oraz z diety i preparatów suplementacyjnych.
Witamina E
Jest antyoksydantem i badania wskazują, że może chronić organizm przed ryzykiem chorób sercowo – naczyniowych, w tym zmian miażdżycowych i choroby wieńcowej. Jej obecność ma swój udział w zachowaniu prawidłowych funkcji narządów rozrodczych kobiet i mężczyzn. Witamina E występuje głównie w tłuszczach roślinnych takich jak olej słonecznikowy, krokoszowy, występuje też w orzechach, produktach zbożowych, mięsnych i mlecznych.
Witamina K
Bierze udział w zmianach równowagi wapniowej w organizmie i przyczynia się do wzrostu zawartości wapnia w kościach. Występuje w żywności pod postacią wit. K1 (filochinon), głównie w zielonych warzywach liściastych i kapustnych oraz K2 MK(menachinon), która pochodzi z produktów pochodzenia zwierzęcego, sera, jaj, produktów mlecznych fermentowanych oraz z fermentowanej soi (Natto).
Witamina C
Jest antyoksydantem, neutralizuje reaktywne formy tlenu, hamuje utlenianie lipidów, białek, węglowodanów i kwasów nukleinowych, hamuje powstawanie nitrozoamin w soku żołądkowym. Witamina C bierze udział w biosyntezie kolagenu, hormonów steroidowych, adrenaliny, karnityny oraz wpływa na wchłanianie wapnia i żelaza, działa przeciwhistaminowo. Witaminę C pozyskujemy ze wszystkich warzyw i owoców. Organizm człowieka, ze względu na brak enzymu oksydazy L-gulonolaktonowej, nie syntetyzuje kwasu L-askorbinowego, a więc witaminę C musimy dostarczyć z pożywieniem. Kwas askorbinowy wchłania się w dwunastnicy i jelicie cienkim w 70-80% u osób niepalących. Zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta u kobiet w ciąży i karmiących oraz w różnych stanach chorobowych.
Witaminy z grupy B
Są niezbędne do zachowanie zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, przemiany materii, sprawności umysłu, zdrowia serca i całego układu krążenia. Najważniejsze z nich – tiamina – niezbędna w pracy centralnego i obwodowego układu nerwowego, jest jednym z czynników regulujących produkcję insuliny w komórkach trzustkowych. Ryboflawina – współuczestniczy w metabolizmie niacyny i witaminy B6. Podaż kwasu foliowego jest niezwykle istotna w okresie planowania poczęcia dziecka, następnie w okresie ciąży i dalej w okresie laktacji. Kwas foliowy u mamy zmniejsza ryzyko poronienia i zakrzepicy, a u płodu zmniejsza ryzyko wystąpienia wad ośrodkowego układu nerwowego, wad serca, układu moczowego. Zapobiega niedoborom innych witamin z grupy B, głównie B12. Witaminy z grupy B muszą być dostarczone z diety, a znajdziemy je w mięsie, rybach, orzechach, produktach zbożowych, podrobach, mleku i żółtku jaj, nasionach roślin strączkowych, serach dojrzewających.
Hipoteza Dawida Barkera: znaczenie diety matki dla zdrowia dziecka
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce 45% kobiet w wieku rozrodczym to osoby z nadwagą lub otyłością i 10% to osoby z niedowagą. Nieprawidłowa masa ciała może sprzyjać komplikacjom w przebiegu ciąży i porodu, a także skutkom zdrowotnym ich dzieci na wczesnym i także na późnym etapie rozwoju. Kolejne publikacje wskazują na żywienie dziecka w okresie płodowym, niemowlęcym i późniejszym, obejmującym pierwsze 1000 dni od poczęcia, jako mające wpływ na jego rozwój i dobrostan w dorosłości.
Brytyjski epidemiolog David Barker wprowadził hipotezę, że niedożywienie matki w okresie ciąży może zwiększać ryzyko otyłości i chorób metabolicznych u dziecka. Badania Barkera wykazały związek między niską masą urodzeniową a ryzykiem nadciśnienia i innych schorzeń w dorosłości. Odpowiednia dieta matki w okresie ciąży może pomóc programować metabolizm dziecka, chroniąc je przed późniejszymi problemami zdrowotnymi.
Zadbaj o zdrowy styl życia i przekazuj zdrowe wzorce
Odpowiedni styl życia rodziców wpływa na zdrowie ich dzieci i przyszłych pokoleń. Dobre nawyki w zakresie odżywiania, aktywności fizycznej, zdrowego snu i unikania używek tworzą solidne podstawy zdrowia. Nawet jeśli czynniki biologiczno-dziedziczne mają ograniczony wpływ na nasze zdrowie, to poprzez świadome wybory możemy wpływać na zdrowie naszych dzieci i wnuków, projektując przyszłość pełną zdrowia i harmonii.
Teresa Jaroszyńska
Ekspertka Holistic Polska
Prowadzi bezpłatne konsultacje w ramach Ekspertlinii Holistic: +48 572 312 127*
(*opłata jak za połączenie standardowe wg. taryfy operatora)
Źródła:
1/ Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny, W -wa 2020.
2/ Lifschitz C., Wiadomości dotyczące znaczenia składników odżywczych, które mają dlugotrwały wpływ na zdrowie kobiet w ciąży i niemowląt.Standardy Medyczne/ Pediatria 2013; 10:507-519
3/ Encyklopedia on Early Childhood Development Early Brain Development and Human Development